www.lago-latino.nl

Lago-Latino: biografie Otto van Helden
Met zijn donkere snor en dito krullen heeft Otto iets weg van een echte Latino. Deze schijn bedriegt, want hij is een geboren en getogen Hagenaar met Hollandse ouders. In 1980, tijdens een verblijf op de Nederlandse Antillen, aanschouwde hij tijdens carnaval de roadmarches met hun onweerstaanbare beats. In de collectieve taxi's hoorde hij steevast weemoedige Colombiaanse vallenato-muziek. Toch riep dit alles bij hem niet meer op dan een sfeer van "couleur locale". Behalve leuke herinneringen maakte het op hem geen diepe indruk. Dat lag anders met zijn eerste kennismaking met de son montuno. Het bleek liefde op het eerste gezicht. Misschien kwam het door de ambiance waarin dat gebeurde.

Tijdens een bruiloftsfeest in een sociëteit bij Lago Hights op Aruba zag hij op een avond jong en oud in volmaakte harmonie deze fascinerende muziek dansen. Het was voor hem een raadsel hoe de feestgangers met ingetogen passen en gracieuze bewegingen hun weg vonden in de wirwar van tikkende slaginstrumenten. Doordat de leeftijd van de feestgangers varieerde van 8 tot 80 en iedereen letterlijk met iedereen danste, leek het hem alsof met deze muziek het begrip "generatiekloof" nog moest worden uitgevonden. Die avond kwam hij eerst werkelijk in aanraking met het wezen van de Zuid-Amerikaanse muziek. Hij ontdekte dimensies die hij op dat moment niet kon doorgronden maar hem in hoge mate fascineerden. De latinocultuur moet hem enorm hebben aangesproken, want eenmaal terug in Nederland is hij voor Duo Mundi, een vereniging voor Spaans sprekenden in Zoetermeer, vrijwilligerswerk gaan doen. Het is door dat vrijwilligerswerk dat hij zich is gaan ontpoppen als kenner van Zuid-Amerikaanse muziek.

Het verrichten van bardienst betekende bij die vereniging namelijk dat je daar ook tijdens feesten de geluidsapparatuur moest bedienen. En de muziek moest natuurlijk Zuid-Amerikaanse dansmuziek zijn. Niet alleen salsa en merengue, maar ook andere muziekgenres uit landen zoals Colombia en Venezuela. Na verloop van tijd gingen de bestaande bandjes vervelen en om feestavonden echt te laten slagen, ging hij op jacht naar nieuwe passende muziek. Hij deed dit met zoveel verve, dat de maandelijkse feesten een zekere vermaardheid kregen. Voor velen in de regio waren deze feesten de eerste kennismaking met de salsa. Op een goede dag kwam ook het lokale radiostation op de tropische warmte van deze feesten af. Eenmaal bevangen door de hitte werd besloten die tropische warmte ook via de speakers van het station te verspreiden. Sinds mei 1992 wordt daarom met een programma dat de naam 'Lago Latino' draagt, via Zfm wekelijks een uur lang salsa in de ether gebracht. Het was niet alleen Zoetermeer dat naar deze klanken hunkerde, ook Nieuwkoop en Rotterdam toonden belangstelling. Ruim vier jaar lang resulteerde dat in een salsaprogramma voor de Nieuwkoopse lokale radio (Radio ON) en sinds jaar en dag kent ook het Rotterdamse radiostation RAPAR-CBS een eigen "lago-latino". Door deze radioprogramma's voelde hij zich verplicht om het babbeltje waarmee de plaatjes 'aan elkaar werden gepraat', inhoud te geven. Het moest meer worden dan alleen het noemen van naam, artiest en genre.

Hij leerde Spaans en tijdens een aantal reizen door Colombia sprak hij met artiesten, bezocht studio's en verzamelde informatie. Hij is zich door dit alles als geen ander bewust geworden van het eigene van bijvoorbeeld de New-Yorkse, de Cubaanse, de Colombiaanse en de Puertoricaanse salsa. Daarbij heeft hij niet alleen oog voor de hedendaagse producten uit deze landen, maar ook voor oudere die het hedendaagse in perspectief plaatsen. Naast zijn activiteiten als radiopresentator was Otto ook DJ bij dansschool Dos Bailadores. Deze lijst kan met talloze namen worden aangevuld. Uiteraard heeft hij ook het nodige bijgedragen aan tal van evenementen. Wie hem in het dagelijks leven kent, kent ook dan zijn liefde voor de muziek die hij als een waardevolle hobby koestert. Rode draad in zijn handelen is deze liefde op anderen proberen over te brengen. Dat overigens niet alleen via de radio en op dansvloeren, maar ook via een reeks artikeltjes in de uitgaansagenda van salsa.nl en op de websites van Salsa Info, Salsa.nl & Musica Cubana. Daarnaast was hij één van de vaste interviewers van het latinmagazine "Latin a Life".

De artikeltjes & interviews
Onmiskenbaar neemt muziek een prominente plaats in het dagelijks leven van "de" Latino. Het lijkt zijn leven van wieg tot graf te begeleiden. Het gaat als het ware van generatie op generatie mee. Het is dan ook niet verwonderlijk dat juist deze muziek sterke generaties bindende elementen bezit. Maar natuurlijk bezit al die muziek ook sterke generatiegebonden elementen. Wat die elementen precies zijn, hangt samen met het antwoord op de veel gestelde vraag naar wat "salsa" nu precies is. Die vraag zou eenvoudig kunnen worden afgedaan met een verwijzing naar het muziekgenre waar Jerry Masucci in 1973 in New York patent op vroeg, maar dat is te simpel.

De artiesten die deze gepatenteerde muziek voor Masucci's Fania-label op vinyl vastlegden, maakten al ruim voor het verlenen van dat patent opnamen met precies dezelfde muziek. Om die reden zou je salsa niet als een vast omlijnd muzikaal genre kunnen zien, maar meer als een soort muzikaal proces. Vanuit die optiek is het patent uit 1973 geen op zichzelf staand feit, maar een fase in een generaties durende zoektocht naar een eigen identiteit door en voor de Latino. Soms strikt gescheiden, soms met elkaar strijdend en soms vermengd of samen optrekkend, zoeken daarin indiaanse, Afrikaanse en Europese cultuurinvloeden hun weg naar identiteit. Op talloze manieren klinkt deze speurtocht door in de muziek. Niet alleen in taalgebruik of het gebruik van traditionele instrumenten en ritmen, maar ook in de poëzie en teksten. Het zijn teksten waarin wordt verwezen naar een algemeen gevoel van "Latino" zijn, of wordt verwezen naar een land, streek, stad, wijk of straat waar men voor dat gevoel vandaan zou moeten komen. In dat verband is de muziek vaak zelf een dankbare metafoor voor het benoemen van iets ondefinieerbaar eigens, evenals bijvoorbeeld een liedje over het eten uit moeders pappot. Het thema kan vrolijk als dansmuziek, geëngageerd of opruiend als protestmuziek, maar ook melancholiek en vol weemoed en verlangen als luisterlied worden gebracht. Vaak zonder dat de actoren het zelf beseffen, is hun muziek een weerspiegeling van een bepaalde fase in dat grote proces van emancipatie en maatschappelijke ontwikkeling en verandering.

Muziek die dit alles met zich mee torst, zou loodzwaar moeten zijn. Opmerkelijk genoeg is rond de Latino en zijn muziek een stereotiep beeld ontstaan dat in een tegenovergestelde richting wijst. Het is een beeld waarbij de Latino er eer in schept zich op alle momenten van de dag de geneugten des levens te laten smaken en de moeilijke dingen weet door te schuiven naar "mañana". De muziek bij dit stereotype beeld is uiteraard zorgeloos en zonder diepgang. Het dient alleen om deze professionele levensgenieters de mogelijkheid te verschaffen om dames tijdens dansen het hof te maken. Dit stereotype beeld is natuurlijk klinkklare onzin. Niettemin heeft het tot aan de jaren veertig moeten duren dat er op het Westelijk halfrond erkenning voor kwam. Deze erkenning hing samen met de geboorte van latin-jazz als genre. Door de diepgang van nummers als "Manteca" was Caribische muziek niet langer meer per definitie primitief, pretentieloos en frivool, maar kon ook artistiek en serieus zijn.