De onherbergzame streken rond de Sierra Nevada en het schiereiland La Guajira aan de Caribische kust van Colombia hebben zo hun eigen cultuur. Bevolkt met kleine dagloners, nimmer onderworpen indianenstammen en vrijgevochten smokkelaars heeft het leven in deze streken zo zijn eigen ritme. Dat ritme is te beluisteren in de vallenato muziek. Muziek waarbij een hoofdrol is weggelegd voor romantische poëzie en accordeon, ritmisch begeleid door caja vallenata (drum) en guacharaca (raspinstrument). Naast indiaanse invloeden zijn er natuurlijk ook Spaanse en Afrikaanse invloeden.

De gespeelde ritmes laten zich onderscheiden als "son", "paseo", "merengue" en "puya". Overigens hebben die "son" en "merengue" niets uitstaande met hun naamgenoten uit Cuba en de Dominicaanse Republiek. Het centrum van de muziek is Valledupar, een stad met 150.000 inwoners aan de voet van die Sierra Nevada. Sinds 1968 wordt daar jaarlijks in de laatste week van april het "Festival de la Leyenda Valanata" georganiseerd. Het festival valt samen met de feesten rond viering van la Virgen del Rosario. Het genre bezingt niet alleen de romantiek in het leven van de gewone man. De vrijgevochten smokkelaars die van oudsher met hun contrabande een levendige handel onderhielden tussen nabij gelegen Caribische eilanden, Venezuela en Colombia, hebben concurrentie gekregen van de hedendaagse smokkelplaag: drugs. Met hun dollars hebben drugsbaronnen grote invloed gekregen op het sociale leven in juist deze streken. Voor de kleine man zijn deze drugsbaronnen tot helden geworden en bezingt hen als sociale weldoeners.