Alle begin is moeilijk
Ilvio Pietersz werd in 1938 in Curaçao geboren. Niets wees er op dat hij in de muziek terecht zou komen. Hij volgde de lagere school en daarna nog een paar jaar ambachtschool. Voor kinderen uit zijn milieu waren er in die tijd niet veel opleidingsmogelijkheden. Toen de jongen oud genoeg was, moest hij gaan werken. Ilvio werd magazijnbediende in een levensmiddelenbedrijf. Als alle jongeren luisterde hij thuis en bij zijn vrienden naar de populaire muziek van toen. Favoriet radiostation in die tijd was het Cubaanse Radio Progreso. Dit station verspreide de muziek van Sonora Matancera, Chappottín y sus Estrellas, Conjunto Casino, Conjunto Modelo, het Conjunto van Roberto Faz, Bebo Valdés met zijn Orquesta Sabor de Cuba en natuurlijk ook het orkest van Senén Suárez. New York stijl mambo's waren er amper op te horen. Op zijn best werd er af en toe een plaat gedraaid van Perez Prado. Vanwege hun populariteit deden de meeste van deze Cubaanse orkesten bij hun Zuidamerikaanse tournees ook Curaçao aan. Zo werd het eiland bijvoorbeeld in februari 1956 en later nog eens in 1960 bezocht door Sonora Matancera. Ilvio behoorde tot het publiek dat gretig kaartjes kocht om al deze helden van de radio een keer in het echt te mogen meemaken. Hun muziek bleef in Ilvio's hoofd nagalmen. Dat het daar een vruchtbare voedingsbodem vond, bleek eerst rond Ilvio's 18e levensjaar. Een oom van moeders kant, Lucien Conrad, speelde tres en trompet in het Conjunto Modelo. Als zo veel Curaçaose orkesten in die tijd, was dit conjunto niet alleen qua naam, maar ook qua opzet en repertoire een getrouwe kopie van het Cubaanse voorbeeld. Na deze oom tijdens het repeteren aandachtig te hebben geobserveerd, wilde Ilvio het ook proberen. De tres althans. Er was geen geld, maar geen nood. Van wat hout, triplex, karton en bakolie knutselde hij eigenhandig een tres in elkaar. De snaren waren gestripte telefoondraden en de spanners waren weggegooide openers van levensmiddelenblikjes. Zijn inspiratie was Lino Frias, de pianist van Sonora Matancera. Wat deze man op piano speelde, wilde Ilvio op de tres na kunnen doen. Hij ontwikkelde daarvoor een eigen vingertechniek. Pas na een paar jaar had hij geld om een echte gitaar te kopen. Deze werd prompt omgebouwd tot een Cubaanse tres. Daarmee had hij een instrument waarmee hij in orkesten kon spelen. Het eerste dat met hem in zee wilde gaan, was Alas del Casino. Een conjunto met een repertoire naar de bekende Cubaanse voorbeelden.

Overstap
Toch waren de dagen van de tres geteld. Ilvio had de smaak te pakken en ging elke donderdagavond naar Radio Curom om naar de conjunto’s te luisteren die daar optraden tijdens de wekelijkse Show del Jueves. Zijn vaste plek was vlak achter de piano. Bijgevolg begon hij zich steeds meer voor dat instrument te interesseren. Maar een eigen piano was ondenkbaar. Het was veel te duur. Om zelfde reden had ook niemand in zijn omgeving er één. Dat veranderde toen hij van baan wisselde en op de luchthaven van Curaçao voor de KLM ging werken. Zijn vader werkte ook voor de KLM en kende op de luchthaven een douanebeambte wiens zoon piano speelde. Ilvio papte met deze zoon aan en binnen de kortste keren gingen beide heren na het werk samen muziek maken. Eigenlijk was het de bedoeling dat Ilvio vliegtuigmonteur zou worden. Zijn vader betaalde de ene cursus na de andere. Maar vliegtuigtechniek was Ilvio niet gegeven. Wellicht dat er teveel deuntjes door zijn hoofd dwarrelden. Zijn vader nam het sportief op. In plaats van de jongen te straffen voor het verzaken van zijn studie, vervulde hij Ilvio's grootste wens. Hij kocht voor hem een oude tweedehands piano die afkomstig was van club De West. Ilvio was toen 23 jaar oud. Vervolgens nam Ilvio lessen bij dezelfde pianoleraar als waarvan zijn vriend lessen kreeg. Deze leraar, Kenneth Libert genaamd, woonde op Aruba en kwam om de zoveel maanden naar Curaçao. Hij gaf niet alleen les, maar stemde en repareerde ook de piano's van zijn klanten. Voor hem was het geen moeite de oude piano voor Ilvio op te knappen en hij liet lesboeken achter waarin zijn nieuwe leerling zich maar moest verdiepen. Daarna kreeg Ilvio, telkens wanneer zijn leraar het eiland aandeed, drie jaar lang steeds weer nieuw lesmateriaal. Deze begeleide zelfstudie was natuurlijk alleen mogelijk doordat Ilvio noten had leren lezen. Anders dan met de vliegtuigtechniek, bleek Ilvio hier wel een snelle leerling. Hij had niet veel tijd nodig om zich door het cursusmateriaal heen te worstelen. Ondertussen deed het woord de ronde dat Ilvio piano kon spelen. Hij woonde bij zijn ouders in Seru Grandi, een gehucht op pakweg 30 kilometer afstand van de grote stad. Op een goede dag kwam een man uit Willemstad die naar Ilvio vroeg. Deze man was Lou Estacia, leider van het orkest "El Mundo Nobo". Hij had een pianist nodig en hoorde dat Ilvio beschikbaar was.
Beleefdheidshalve spartelde Ilvio even tegen met het argument dat hij nog een beginneling was. Maar al snel liet hij zich met een natte vinger lijmen. Onder het motto "al doende leert men" ging hij aan de slag bij dit orkest dat maar liefst vier saxen en drie trompetten telde.

Andere kwaliteiten
In die tijd werden de meeste arrangementen kant en klaar in Cuba en Mexico gekocht. Zo speelde Lou met zijn orkest vooral Cubaanse bladmuziek die door Peer International werd verspreid. Lou had zo zijn eigen wegen om aan dit materiaal te komen. Het materiaal dat hij gebruikte kwam veelal uit Mexico. Maar de enkele zelfgeschreven arrangementen gaven veel gehannes. Hier openbaarden zich voor het eerst de kwaliteiten die Ilvio heeft als arrangeur. Zomaar op het gevoel, kon hij precies analyseren wat er in de blaaspartijen wel en niet goed liep en hoe die arrangementen moesten worden aangepast. Zijn suggesties werden door de anderen overgenomen. Ilvio rook handel. Nu kreeg hij alleen betaald voor zijn pianospel. Maar wanneer hij kon arrangeren, dan zou hij ook daar geld voor kunnen beuren. Van vage gedachten kreeg het idee over zelf arrangeren vaste vorm, toen hij met nog wat andere leden van "El Mundo Nobo" het orkest "Perlas del Caribe" oprichtte. Terugkijkend op de gebeurtenissen van toen, was het een scheiding van generaties. De ouderen bepaalden wat er gebeurde. De jongeren waren het daar niet mee eens en wilden een nieuwe richting inslaan. Zij rebelleerden. Het was Carol Cardoze, één van de trompettisten van Perlas, die had opgemerkt dat Ilvio alsmaar de arrangementen aan het corrigeren was. "Laat hem het dan maar zelf in één keer goed doen" of iets van deze strekking deze moet Carol hebben gedacht. Hulpvaardig bood hij Ilvio aan hem de grondbeginselen van het arrangeren bij te brengen. Dat liet Ilvio zich geen twee keer zeggen. Hij zocht Carol op en ging aan de slag. Gewoon met pen, gum en papier en dan een plaat die werd opgezet. Al snel had hij de slag te pakken en hunkerde naar meer. Het was toen dat hij voor ogen kreeg om ooit in zijn leven muziek aan een conservatorium te gaan studeren. Maar het formuleren van deze wens hield in dat hij zich in het buitenland zou moeten vestigen. Simpelweg omdat er op Aruba en Curaçao op dat moment geen conservatorium of muziekschool bestond. Ilvio's leven nam een wending.

Veranderingen
Ondertussen veranderde ook de wereld. Cuba kreeg een nieuw regiem. Miami groeide uit tot het toevluchtsoord van Cubaanse vluchtelingen. Deze kregen grote invloed op het "anti Castro-beleid" en wisten vrijwel elke vorm van culturele uitwisseling onmogelijk te maken. De Westerse muziekindustrie kreeg te maken met de opkomst van popsterren en het succes van The Beatles en The Rolling Stones. De Mambo en de muziek van de Cubaanse conjunto's raakten volledig uit de gratie. In muzikaal opzicht begon het Caribisch gebied zich te oriënteren op deze ontwikkelingen in New York. Daar kwamen, als tegenhangers van de popbandjes, kleinere orkesten op, die het publiek probeerden te vangen met nieuwe dansrages zoals de pachanga. Op Curaçao werd het bestand aan conjunto’s uitgedund ten faveure van popbandjes in Beatlesstijl. Orkesten die wilden vasthouden aan een latin repertoire moesten het over een andere boeg gooien. Hoewel een groot aantal van deze veranderingen zich na de revolte binnen El Mundo Nobo hebben afgespeeld, was vanuit dit perspectief bezien de vorming van Perlas del Caribe niet meer dan een teken des tijds. Illustratief voor het losweken van Cuba en het richten van het vizier op New York is dat Ilvio muziek van Tito Rodríguez en het Gran Combo de Puerto Rico moest arrangeren. Na deze periode met vooral charanga's en pachanga's kwam in New York uit het niets de boogaloo bovendrijven. Muziek die bij uitstek de tweeslachtigheid ademde van een in New York opgroeiende generatie Puertoricanen die met één been in de latin en de andere in de westerse wereld stond. Het was een explosief mengsel van latin, soul en andere populaire muziek. Als voorbode van de latere salsa verspreide ook deze muziek zich over de verschillende Caribische eilanden. Curaçao werd niet overgeslagen. Voor Ilvio betekende dit dat hij nummers van onder andere Joe Cuba onder handen moest nemen.

Arubaans avontuur
Door de jaren heen had Ilvio met tal van muzikanten gewerkt en een aardig netwerk aan contacten in de business opgebouwd. Eén van die contacten was Hector Hasham, een trompettist die ooit bij Estrellas del Caribe had geblazen. Deze was naar Aruba gegaan en had daar een eigen orkest opgericht: "Hasham and the Supremes". Vaste zangeres van deze formatie was de indertijd redelijk bekende Nilda Franka. Deze Hector Hasham had voor zijn orkest een pianist nodig. Voor hem was Ilvio precies de man die hij nodig had. Hij zocht contact en probeerde Ilvio over te halen om in zijn orkest te komen spelen. Ilvio had daar wel oren naar, pakte zijn boeltje en maakte in 1966 de overtocht naar Aruba. Het werk met het orkest was op dat moment niet voldoende om in zijn levensonderhoud te voorzien. Voor overdag nam hij daarom een baan als chauffeur bij de Aruba Trading Company. Daarnaast verrichtte hij voor dit bedrijf nog allerlei handwerk. Niet lang daarna slaagde het orkest erin Holiday Inn voor hun muziek te interesseren. Ze werden gecontracteerd als vaste entertainers en daarmee kon Ilvio zich voor het eerst beroepsmuzikant noemen. Het vergde in muzikaal opzicht wel een hele ommezwaai. Van dansmuziek met een groot orkest moest hij nu opeens met een kleine bezetting Amerikaanse evergreens spelen en andere loungemuziek. Hij liet zich daarvoor bijspijkeren door Armando, een Argentijnse pianist die ook op het eiland werkte. Ondertussen had Ilvio zijn weg binnen de Arubaanse muziekscène gevonden. De tijden waarop hij bij Holiday Inn moest spelen, lieten het toe dat, wanneer zijn dienst er op zat, hij 's avonds het nachtleven kon induiken en spelen met orkesten als dat van Casin Giel. Na verloop van tijd liet hij zijn werk bij Holiday Inn voor wat het was en stapte over naar het Bali Bar Quartet dat zijn vaste stek had in het Caribe Hotel.

Het land van de onbeperkte mogelijkheden
Een paar jaar later, in '72, ging Ilvio op vakantie naar Amerika. Hij ging naar Arubaanse vrienden in Brooklyn, New York. Wat hij daar zag, moet hem zijn bevallen, want alras wijzigde hij zijn plannen. Hij wilde blijven en dacht in het land van belofte te zijn aangekomen. In New York vonden op dat moment in muzikaal opzicht stormachtige ontwikkelingen plaats. De boogaloo, in de tweede helft van de jaren zestig de uitlaatklep van de jonge opgroeiende generatie, was als storm even snel geluwd als deze was opgestoken. Die jongere generatie viel daarna terug op het oude geaccepteerde patroon. Maar ondertussen had dat oude patroon wel een gedaantewisseling ondergaan. In plaats van typisch Cubaans had het nu een zeer eigen herkenbaar New Yorks geluid gekregen. Dat sprak aan. Spanish Harlem was op dat moment verworden tot een saneringswijk met grote sociale spanningen. De projectontwikkelaars zochten er fortuin; de jongere latino’s een eigen identiteit.
Advocaat Jerry Masucci voelde dat haarfijn aan en bundelde krachten met orkestleider Johnny Pacheco. Zij wisten dit gegeven commercieel uit te buiten. Hun muziek met die nieuwe identiteit midden jaren zeventig de naam salsa meegeven, bleek een gouden greep. Met hun Fania-platenlabel bouwden zij een imperium. Daar, in het steeds verder aftakelende Spanish Harlem, raakte de New Yorkse latinogemeenschap besmet met het salsavirus.

Ilvio Pietersz en Otto van Helden

Ilvio Pietersz

Ilvio Pietersz met tres

Perlas del Caribe - Ilvio Pietersz gehurkt eerste links

Foto: Perlas del Caribe - Tele Curacao 1962

Estrellas del Caribe - Ilvio Pietersz 5e staande van rechts

Casin Giel en orkest (Aruba)

Los Supremos

Ilvio Pietersz bij Tele Aruba, met orkest van Casin Giel

Ilvio Pietersz op piano

Orquesta Aruba (NY) Ilvio Pietersz tweede van links staande