Wat is salsa?
Salsa is een vloeibaar mengsel van warme of koude ingrediënten, dat bij bepaalde gerechten wordt geserveerd. Het bevat zout, peper, tomaten en specerijen. Zonder ‘salsa’ zouden veel gerechten niet half zo goed smaken. In de jaren 30, 40 en 50 drong de Afro-Cubaanse muziek door tot diep in bepaalde wijken van New York. Ook in landen als Mexico, Colombia, Venezuela, Panama, Peru, Dominicaanse Republiek en Puerto Rico maakte deze muziek furore en ontwikkelde zich verder.

De mambo, danzón, chachacha, rumba, guaguancó en de Cubaanse son werden populair. In Hollywoodproducties of films van Walt Disney zag je regelmatig mensen dansen op het ritme van de conga, mambo of rumba. De ‘latin’ koorts had toegeslagen. In de jaren 60 leidde dit tot een nieuwe latin expressievorm uit de New Yorkse latinobuurten (de ‘barrios’).

Er ontstond een sound die weliswaar zijn oorsprong had in Cuba, maar niet teruggreep op de heimwee naar het eiland en de herinnering aan de palmbomen. Het werd de sound van de ‘barrio’. Cubanen, Puerto Ricanen, Colombianen, Dominicanen, Venezolanen, Brazilianen en Noord-Amerikanen zouden uiteindelijk samen het genre creëren dat we nu salsa noemen. En dus werd de guaguancó gemixt met jazz, rock met chachacha en de son montuno met soul. Johnny Pacheco, Joe Cuba, Eddie Palmieri, Joe Battan, Johnny Colon, Estrellas Alegres, Charlie Palmieri en vele andere bands gaven een gezicht aan het genre dat vanaf de jaren 70 salsa zou heten.

De persoon die in 1968 als eerste de term ‘salsa’ gebruikte om dit muziekgenre aan te duiden was de Venezolaanse dj Phidias Danilo Escalona. Hij had een ochtendprogramma op de radio: La hora de la salsa (het salsa-uurtje). Hierin draaide hij de in New York geproduceerde latin muziek, om tegenwicht te bieden voor het bombardement aan rockmuziek uit die tijd (de ‘beatlemanía’). Toen de grote pianist Richie Ray tijdens het carnaval in Venezuela was, ontspon zich het volgende gesprek tussen ‘El Loco Phidias’ en Richie Ray.

Wat voor muziek spelen jullie nu eigenlijk? Wij spelen muziek met ‘sabor’ (met pit, met smaak). Net als de ketchup, die je eten lekkerder maakt.
Ketchup? Wat is dat? Dat is een saus (salsa) die ze in de Verenigde Staten over hamburgers doen om ze meer smaak te geven.
Aha! Dus jullie spelen salsa! Dames en heren, dan gaan we nu luisteren naar de ‘salsa’ van Ricardo Ray en Bobby Cruz!

De kreet bleef hangen en ging een eigen leven leiden. Uiteindelijk belde zanger Bobby Cruz, platenproducer Pancho Cristal op met het verzoek om de titel van de eerstvolgende LP te veranderen. Hij wilde de volgende LP Los Durísimos omdopen tot Salsa y Control. Voor een compleet nieuwe hoes was het echter te laat. Als compromis werd onderaan op de hoes nog snel ‘Salsa y Control’ toegevoegd. In Cuba werd de term ‘salsa’ overigens al in 1930 gebruikt door Ignacio Piñeiro, toen hij de legendarische son Echale Salsita schreef. Na het succes van Fania in de jaren 70 heeft de oude garde van de Cubaanse muziek in meerdere interviews aangegeven dat de salsa een kopie was van de mambo en de son. Daarin hadden ze deels gelijk, maar de inbreng van andere culturen in de Cubaanse muziek en de salsa valt niet te ontkennen.

De roots van de salsa
Hoewel Ry Cooder zich als een toerist zonder paspoort in het avontuur van de Cubaanse muziek heeft gestort, is het een groot succes geworden. Vandaag de dag geldt de Buena Buena Vista Social Club wereldwijd als de belangrijkste vertegenwoordiger van de son. Deze muzikanten hebben de Cubaanse muziek van de jaren 30, 40 en 50 uit de vergetelheid gehaald. Wil je meer wil weten over deze muziek, waaruit uiteindelijk de salsa is ontstaan?

Luister dan eens naar de muziek van Arsenio Rodríguez, Benny Moré, Miguel Matamoros, Cachao, Bebo Valdés, Perez Prado, Orquesta Aragón, Celia Cruz, Sonora Matancera, Machito, Tito Rodríguez en Tito Puente. Daar vind je de oorsprong van de salsa.

lees verder - deel 2

Eddie Palmieri & Charlie Palmieri

Arsenio Rodríguez

Phidias Danilo Escalona

Fania All Stars

Regelmatig plaatsen wij in het Latin Emagazine (redactionele) artikelen over verschillende latingerelateerde onderwerpen, bijvoorbeeld: latin DJ's, latin artiesten, salsa- en zoukdansscholen, Caribische en Latijns-Amerikaanse kunst, cabaret- en toneelvoorstellingen, speciale latin projecten of evenementen, zolang er maar een latin component in zit. Heeft u informatie of denkt u dat u een redactionele bijdrage kunt leveren voor het Latin Emagazine? Mail ons. Wanneer uw bericht in aanmerking komt voor plaatsing, nemen wij contact met u op.