Daar is de salsa
In de jaren 60 veranderde alles. Het succes van de Beatles zette ook de latin wereld op zijn kop. De mix van chachacha met rock leidde tot het ontstaan van de boogaloo, met teksten in het Spanglish (een mix van Spaans en Engels). Willie Bobo, Joe Cuba en Pete Rodriguez speelden een belangrijke rol in dit nieuwe tijdperk. Santana scoorde een wereldhit met Oye Como va, een chachacha van Tito Puente. De mambo klonk niet meer hetzelfde. De brutale trombones van de Amerikaan Barry Rogers en de Braziliaan Jose Rodriguez plaveiden samen met Eddie Palmieri’s band La Perfecta de weg voor de opkomende salsa. Die ontwikkelde zich van Cubaans naar stads, werelds. Sociale onderdrukking, politiek, drugs, liefde, bedrog, teleurstellingen en korte verhalen leidden tot teksten die deze muziekstroming een uniek karakter gaven.
Met de opkomst van de salsa veroverde de latin muziek een plaatsje in de Amerikaanse popmuziek. Daarbij was er een hoofdrol weggelegd voor de Fania All Stars, onder leiding van de Dominicaan Johnny Pacheco. Johnny richtte samen met de inmiddels overleden advocaat Jerry Masucci het belangrijke salsa-label Fania Records op. Het label zou belangrijke figuren uit de jaren 70 voortbrengen, zoals de zangers Héctor Lavoe (een latin André Hazes), Cheo Feliciano, Ray Barretto, Ismael Miranda, Roberto Roena, Larry Harlow en vele anderen. Tito Puente en Machito zijn een hoofdstuk apart. Zij waren in de jaren 50, de tijd van het Paladium, de koningen van de mambo. Ook in de salsatijd weten zij stand te houden. Vermomd als salseros speelden ze dezelfde muziek als in de jaren 50. Ook de koningin van de salsa Celia Cruz, die in de jaren 50 en 60 al een grote ster was, hulde zich in ‘Azucar’ maar bleef Cubaanse son zingen onder de paraplu van de salsa.
Het fenomeen
De wieg van Oscar D’Leon stond in de wijk Antimano, Caracas, Venezuela. Hij was geboren voor het succes, maar begon zijn carrière als vrachtwagenchauffeur. Later stapte hij over op een taxi, maar uiteindelijk kocht hij een bas, waarmee hij zich begeleidde tijdens het zingen. Hij had toen al ervaring op de conga’s en hij componeerde en danste. Oscar is uitgegroeid tot de meest succesvolle salsa-artiest ter wereld. Overal kennen ze hem. Zijn energie is dan ook te vergelijken met die van Benny Moré, die altijd al zijn grote voorbeeld was.
Salsa dura
De term verwijst naar de traditionele salsa, gebaseerd op het oorspronkelijke geluid, eventueel met descarga- of jazzinvloeden. Voorvechters zijn Willie Colon, Ismael Rivera, Cortijo y Su Combo, Eddie Palmieri, Jimmy Bosch, Bailatino, Spanish Harlem Orchestra, Herman Olivera, Conjunto Libre, Frankie Vazquez en vele anderen.
Salsa erótica en romántica
In de jaren 80 kwam de merengue op en wist de salsa wereldwijd te verdringen. Wilfrido Vargas, Fernandito Villalona en het net opgerichte 4:40 van Juan Luis Guerra veroverden de wereld met hun merengues. De salsa werd in die periode min of meer opzij geschoven. Maar de salseros gaven zich niet gewonnen en bleven ‘hun’ muziek maken. En toen… doken er in Puerto Rico twee artiesten op, die de salsa weer op de kaart zouden zetten. Zij slaagden erin om de jeugd weer salsa te laten dansen: Eddie Santiago met Lluvia en Lalo Rodriguez met Devorame otra vez. Hun nummers waren óf meer uptempo óf juist heel langzaam, met ballad-invloeden. De teksten waren vooral erotisch en seksueel getint en beschreven de vurige zoenen en liefkozingen van geliefden.
Het genre kreeg navolging en werd steeds populairder. Zo populair, dat zelfs de pioniers van de salsa uit de jaren 70 zich verplicht voelden om zich eraan te wagen. Ray Barretto vond dit zo vernederend, dat hij zich terugtrok uit de salsa en zich op de jazz stortte. Tito Puente ging verder met zijn latin jazz ensemble. Belangrijke figuren uit de salsa romántica zijn Gilberto Santa Rosa, Luis Enrique, Marc Anthony. Ook La India, Frankie Ruiz en enkele andere legendarische salseros als Cheo Feliciano, Oscar D’Leon en zelfs El Gran Combo de Puerto Rico hebben wel eens geflirt met dit genre.
De salsa van nu
Vandaag de dag maakt het niet meer uit in welk land je woont. Overal vind je wel salsabands en de nieuwe generaties maken vernieuwende muziek. Ik geef jullie enkele voorbeelden van de nieuwe generatie salseros: Grupo Galé, Tono Barrio, Guaco, Isaac Delgado, Alfredo Naranjo y su Guajeo, Bailatino, Victor Manuelle, Porfi Baloa y sus Adolescentes.De afgelopen 20 jaar hebben in Europa belangrijke groepen, muzikanten en projecten voortgebracht. Om enkele namen te noemen: Conexion Latina (Duitsland), Rumbatá (Nederland), Salsa Céltica (Engeland), Alex Wilson (Engeland), Maite Hontele (Nederland), Cubop City Big Band (Nederland), Doble Jugada (Nederland), Deldongo (Frankrijk), Tromboranga (Spanje), El Gato Perez (Spanje), Bloque 53 (Spanje), Cachito Vaz y la Rítmica (Nederland), Saoco (Nederland) en Kimbiza (Duitsland).
Ook al zal de toekomst ongetwijfeld nog veel andere ritmes brengen, salsa zal altijd blijven. Het genre zal evolueren en afgeleide ritmes voortbrengen, zoals de timba en de songo. Ook deze vormen komen voort uit de son en de salsa, met wat pop-invloeden. Alles groeit en evolueert en dat is goed. Maar salsa is en blijft het beste medicijn als je verdriet hebt. |
