Je hebt ook veel arrangementen voor andere artiesten geschreven, nietwaar?
Ja, dat doe ik ook heel graag. Arrangementen zijn een heel belangrijk onderdeel van de muziek. Ze blazen het lied leven in. Het lijkt eigenlijk op schilderen. Alleen werkt een schilder met verschillende kleuren, en ik werk met instrumenten, melodieën en harmonieën.
In 1998 richtte je Cubanísimo Orchestra op met louter Cubaanse muzikanten. Wat was de aanleiding?
De aanleiding was de opkomende populariteit van de Cubaanse muziek. Zelf kwam ik niet uit de traditionele Cubaanse muziekscene. Ik kwam meer uit de alternatieve hoek en was niet echt bezig met wat hier vaak ‘salsa’ wordt genoemd. Dat is trouwens een term die ik niet graag gebruik, want salsa is geen muziekgenre. Het is een marketingterm die wordt gebruikt voor verschillende genres als son, chachacha, guaracha en mambo. Het is eigenlijk een lege benaming, net als ‘pop’. Ik kom dus oorspronkelijk meer uit de hoek van de rock, jazz, nueva trova, funk, latin jazz. Maar eenmaal in Duitsland voelde ik de behoefte om te laten zien dat ik trots was op het feit dat ik Cubaan was. Nu is Hamburg van oudsher een kosmopolitische stad, maar er woonden niet zoveel landgenoten. Uiteindelijk is het echter wel gelukt om een band te formeren en dat was een mooie ervaring. Cubanísimo was in eerste instantie een band die retro-arrangementen speelde van muziek uit de jaren 50. Mambo, guaracha, bolero, chachacha, en dergelijke. Als we optraden, waren we strak in het pak gestoken, met mooie tweekleurige schoenen aan. Dat was een mooie tijd. Die viel overigens samen met de populariteitsgolf van de Buena Vista Social Club. Het gevolg was dat we zo’n 10 tot 12 optredens per maand hadden, want we waren toen zo’n beetje de enige band in Duitsland die dat soort muziek speelde. Later is ons repertoire wat moderner geworden, met meer songo, timba en rumba. Voor de meeste Europeanen was dat wel even wennen, want het was moeilijker om daarop te dansen. Inmiddels is vooral timba echter veel populairder geworden en je ziet dat er nu ook veel meer op wordt gedanst. Mede dankzij de dansscholen, die erop hebben ingespeeld. Natuurlijk speelt ook de populariteit van fantastische bands als Havana d’Primera en Manolito Simonet een rol. Cubanísimo heeft zich ook verder ontwikkeld in die richting. Dat nieuwe repertoire is overigens niet alleen moeilijker voor de dansers, maar ook voor de muzikanten. De traditionele muziek is eenvoudiger van opzet, heeft een stabieler ritme. De nieuwe timba-/songostijl heeft meer weg van de rumba. De clave is gecompliceerder, met meer accentverschuivingen en de arrangementen worden daardoor ook complexer qua melodielijn en harmonieën, meer uptempo. Als deze muziek niet heel strak wordt gespeeld, klinkt ze al snel rommelig. Niet alle Cubaanse muzikanten kunnen goede timba spelen. Wij werken er in ieder geval hard aan.
Jullie zijn dus niet een pure timba-band?
Nee, we beschouwen onszelf als een Afro-Cubaanse band. En dat is wel een specifiek genre. In Cuba is er veel muziek die daar niet onder valt, zoals de plattelandsmuziek (guajiras). Wij spelen dansbare Afro-Cubaanse muziek: mambo, chacha, changüí én timba.
Je schrijft eigen moderne teksten, over bv voetbal, sociale media, marketing. Hoe kom je bij deze thema’s?
Misschien komt het doordat ik een serieus type ben. Ik lees veel, ben geïnteresseerd in literatuur en ik heb een hekel aan oppervlakkige liedteksten. Vooral sommige timbabands willen zich daar nog wel eens aan bezondigen. Ik vind dat muziek een functie heeft en meer moet zijn dan alleen een ritme om helemaal op los te gaan. Je hoeft niet je diepste zielenroerselen op tafel te leggen, maar je kunt bijvoorbeeld met woordspelingen wel een serieuze boodschap overbrengen. Het is de kunst om ervoor te zorgen dat het publiek zich vermaakt en lekker danst, en na afloop zegt: “Hé, ze hebben wel een punt, met wat ze zingen.” Giraldo Piloto heeft altijd goede liedteksten. Hij schrijft ook heel veel voor andere artiesten. Wij werken allebei volgens dezelfde norm, qua muziek, teksten en arrangementen. Wie ik ook erg goed vind, is Alexander d’Abreu. Ook zijn succes is gebaseerd op goede muziek en arrangementen én goede liedteksten. In Carita de pasaporte heeft hij het over de trieste situatie van een meisje dat Cuba probeert uit te komen en naar de Verenigde Staten wil. Hij laat zijn publiek dansen en lachen, maar zet ze ook aan het denken. Dat is maar een voorbeeld, maar helaas hebben niet veel dansnummers ook tekstuele inhoud. Als je naar Paulo FG luistert, of zelfs naar Manolín el Médico, dan hoor je goede muziek, maar het gaat altijd over seks of geld en dergelijke. Dat geldt ook voor Charanga Habanera. Allemaal heel goede muzikanten, maar er ontbreekt iets.
Vind je het dan niet frustrerend dat veel mensen in Europa je teksten niet verstaan?
Ja, dat is een probleem. Vooral omdat het tijdens het zingen allemaal erg snel gaat en we ook nog typisch Cubaanse woorden gebruiken. Daarom bevatten mijn albums altijd de complete teksten en een korte samenvatting in het Engels van de inhoud. Ik doe dus mijn best. Ook tijdens de optredens probeer ik regelmatig aan te geven waar een nummer over gaat.
Wat wil je aan je publiek/fans meegeven?
Blijf luisteren naar goede Afro-Cubaanse muziek! Wij blijven ons best doen en gelukkig zijn er nog meer goede bands die zich richten op dit genre. Sommige genres, zoals de reggaeton, zijn tijdelijke hoogvliegers, maar goede muziek blijft altijd bestaan. Ricardo neemt snel afscheid en duikt de kleedkamer in. Wij lopen de inmiddels redelijk gevulde zaal in voor het optreden.