Daarnaast reis ik de hele wereld over voor danscongressen en optredens, want net als een aantal andere Cubanen, ben ik een soort ambassadeur geworden voor de Cubaanse cultuur.Nederland ken ik trouwens ook. Ik ben in Amsterdam geweest voor Cúbamemucho, waarvan ik een van de oprichters ben, samen met Alberto Valdés (dankzij Raffael Sonnenschein, die ons bij elkaar heeft gebracht). Dat was een mooi project, dat enkele jaren heeft geduurd. En nu komen leerlingen uit heel Europa hier naar Madrid om les te krijgen, voor bootcamps van 1 dag, of een hele week. Ze komen uit Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, en andere delen van Spanje. Ook Nederlanders zijn natuurlijk van harte welkom in Habana 8. Ik heb het altijd over ‘mi casa’” in plaats van over een discotheek. We zijn één grote familie. Iedereen danst hier, van het meisje in de garderobe tot de jongen achter de bar, de portier, de dj, iedereen. En elk weekend bouwen we een feestje met iedereen die maar wil komen. En dat is precies wat ik voor ogen had. In de discotheken waar ik vroeger werkte, hadden ze niet alles wat ik wilde. En Habana 8 is mijn ‘bohío’, mijn hutje waar iedereen zich thuis kan voelen.Voor de naam hebben we gekozen vanwege Habana, hoofdstad van Cuba, en 8 is het Chinese geluksgetal, het getal van Obatalá (mijn vader), vanwege de Calle 8 in Miami, ik ben op de 8e jarig, en mijn zoontje ook. Mijn vrouw heeft trouwens zorg gedragen voor de volledige inrichting.Trouwens, er is een zeker verband tussen mijn twee banen. Dansen is goed voor mensen die psychologische problemen of veel stress hebben, en ook bij sommige fysieke aandoeningen kan het heel heilzaam zijn. Ik adviseer mijn patiënten dan ook vaak om te gaan dansen. Ook wie verlegen of erg op zichzelf is, kan er baat bij hebben. Ik heb leerlingen die pas gescheiden zijn en die hier even alles achter zich kunnen laten en een nieuw sociaal leven kunnen opbouwen. Er zijn stellen ontstaan, waarvan er sommigen zelfs met elkaar zijn getrouwd en de eerste Habana 8-baby is op komst.
Je werkt in het ziekenhuis, geeft dansles, treedt op in het buitenland en je hebt ook nog een gezin. Hoe combineer je het allemaal?
Toen ik Habana 8 nog niet had, was het lastiger, omdat ik op veel verschillende plaatsen lesgaf. Maar nu heb ik een vaste stek, met goede vervangers, en als ik merk dat het te veel wordt, of als ik weer eens naar het buitenland moet, kan ik met een gerust hart een weekend wegblijven. Op deze dansschool leiden we namelijk ook dansleraren op. Vaak blijven ze hier lesgeven, maar sommigen zwermen uit naar andere locaties of dansscholen. Habana 8 fungeert dus eigenlijk als een soort springplank. Als arts werk ik halve dagen, van 2 tot 8 uur, en ik heb geen oproepdiensten. Ik heb erg geboft met dit ziekenhuis, want als ik naar het buitenland moet (dat is meestal in het weekend) kan ik altijd wel een vakantiedag opnemen of krijg ik een dag onbetaald verlof. Het is dus allemaal goed te doen. Daarnaast heb ik ook nog 3 kinderen en sinds we Habana 8 hebben, zie ik die gelukkig ook weer veel meer. Ik heb het dus nog steeds wel erg druk, maar het is allemaal veel beter verdeeld.
En de kinderen dansen ook al?
Ja, alle drie! Rafa is 12 jaar en doet hier al mee met de animaties en demo’s. Alicia is 7 jaar en heeft al bij Shakira op het podium gedanst in het stadion van Atlético Madrid. Zij doet moderne dans, ballet, en natuurlijk danst ze ook salsa. Ze is gek op dansen. Rafa vindt dansen ook leuk, maar voetbal gaat bij hem toch wel voor. En de kleine Carolina is 14 maanden oud, maar ook zij huppelt al graag rond op muziek. Mijn vrouw is een oud-leerlinge van mij. We hebben elkaar op de dansvloer leren kennen.
Dit had je niet kunnen dromen toen je uit Cuba vertrok, nietwaar?
Nee, natuurlijk had ik dit niet kunnen dromen. Maar toen mijn moeder werd ingewijd, toen ze Yemayá werd, is er wel iets bijzonders gebeurd. Je moet dan een week lang binnenblijven en op woensdag voorspellen ze je dan jouw toekomst en die van je kinderen, dus het hele gezin moet erbij zijn. En de Babalawo zei toen tegen mij: “Jij wordt beroemd. Ik zie heel veel papierwerk bij jou, jij gaat de hele wereld over reizen.” Dat was in Cuba, toen ik twintig jaar oud was. En kijk nu eens wat er allemaal is gebeurd. Wie had dat ooit verwacht?
Het lijkt erop dat je alles al bereikt heb. Heb je nog meer ambities?
Nou, ik zou graag een eeuw willen leven en dan als honderdjarige overlijden. En ik zou graag heel veel geld willen verdienen. Niet voor mezelf, maar om het te kunnen verdelen onder mensen die het hard nodig hebben. Kijk, we zitten midden in een crisis, maar ach ik ben Cubaan. Ik ben opgevoed in crisis. Het maakt mij niet uit om eenvoudig te leven, maar ik zou graag mensen willen helpen die het veel slechter hebben dan wij.
Wat is je meest bijzondere ervaring geweest tot nu toe?
Toen ik werd opgepikt door een Amerikaanse boot. Want toen ik vertrok, wist ik heel goed dat er 75% kans was dat ik het niet zou overleven. Ik had al een paar dagen geroeid en op zee gedobberd, toen er een helikopter overvloog. Vlak daarna weren we opgepikt door een patrouilleboot en een van de bemanningsleden was Latino en die zei: “Jullie zijn vrij”. Toen ze ons eenmaal hadden opgelapt, liet ik een kopie van mijn artsendiploma zien, en toen hebben ze me op de boot aan het werk gezet. Zo hebben we 15 dagen lang andere bootvluchtelingen opgepikt en verzorgd. Er zaten 3000 vluchtelingen op die boot. Ik kreeg zelfs het aanbod om rechtstreeks naar de Verenigde Staten te gaan, dus ik hoefde niet naar Guantánamo. Maar ik ging liever toch naar Guantánamo om de Cubanen daar te helpen. Want ik wist dat ik als arts bepaalde privileges zou hebben. Zo kon ik aan sigaretten komen, en ik haalde zakken ijs voor de zwangere vrouwen, want Guantánamo was net een concentratiekamp. Als arts kon ik er af en toe uit, dus ik smokkelde naar binnen wat ik maar kon bemachtigen. Totdat ik uiteindelijk in Spanje belandde.
Wat was je danservaring in Cuba geweest?
In Cuba wordt er veel waarde aan gehecht dat je naast je gewone studie aan culturele vorming en sport doet. Dat telt allemaal mee om later een goede positie te krijgen. En die heb ik ook gekregen, want ik haalde hoge cijfers, maakte deel uit van het karateteam van het ziekenhuis, en was solodanser van het Conjunto Folclórico de Ciencias Médicas de La Habana.
Welke dansstijl dans je het liefst?
Ik houd van salsa cubana en rumba. Ze noemen bij de ‘médico de la rumba’. In Cuba danste ik veel rumba op straat, maar ook veel rueda. Dat zijn eigenlijk mijn favoriete genres: salsa cubana, rumba en rueda cubana.
Heb je een favoriete Cubaanse band?
Niet echt, maar ik ben gek op Cubaanse muziek. En daar heb ik me ook altijd voor ingezet. De salsa in Europa heeft zich sterk ontwikkeld en er wordt tegenwoordig ook veel op 1 lijn gedanst, in LA-stijl en New York-stijl. Maar toen ik in 1994 in Spanje aankwam, was er maar heel weinig salsa en wat er was, was Cubaanse salsa. Rond 2000 deden er nieuwe ritmes hun intrede. Veel Cubanen gingen daarin mee en speelden in op de marktvraag. Ik heb echter vastgehouden aan de Cubaanse stijlen. In die zin is het wel grappig dat ik regelmatig optreed bij concerten van José Luis Moran, want hij is natuurlijk Venezolaan. Maar Venezuela heeft altijd nauwe banden met Cuba onderhouden, ook op muzikaal gebied. Toen ik met Lien Ramos (mijn toenmalige danspartner) voor het eerst bij hem moest dansen, had ik zo mijn twijfels. Wij hadden vlak daarvoor bij Oscar d’León gedanst en zo had José Luis ons leren kennen. We kenden zijn muziek nog niet, en vroegen ons af of onze manier van dansen er wel bij zou passen. Maar toen we de eerste maten hadden gehoord, zeiden we tegen elkaar: “Dit is helemaal ons ding. Dat komt wel goed”. Maar om terug te komen op de vraag: Revé, Los Van Van, Paulito FG, Alexander Abreu, Maikel Blanco, ik vind ze allemaal goed. En het is heerlijke muziek om helemaal op los te gaan. Want wij gebruiken de “gestileerde” dansvormen voor een optreden op het podium, maar in de discotheek laten we dat allemaal los. Dan strekken we de armen niet meer netjes uit, maar dan gaan we lekker feesten, ongedwongen bewegen op de muziek, en daar is de Cubaanse salsa uitstekend geschikt voor.
Jullie hebben ook een showgroep?
Jazeker. De samenstelling wisselt regelmatig, want zoals ik al gezegd heb: dit is een soort springplank voor talent. Af en toe krijgen onze dansers andere aanbiedingen. Zo staat een van onze dansers nu in de musical De Leeuwenkoning, en een andere danser, Michel Regueira, doet momenteel mee aan een musical in Nederland. Daarvoor hebben ze hier de choreografie gemaakt en die wordt nu in Nederland opgevoerd. Ik ben de naam even kwijt, maar het is een musical. Intussen zijn er hier weer drie nieuwe dansers bijgekomen, waarmee we volgende week weer een nieuwe show gaan geven.
Wil je nog iets kwijt aan onze lezers?
Laat iedereen vooral blijven dansen, en laten we als dansscholen en dansleraren elkaar niet te veel als concurrenten zien. Er zijn nog heel veel mensen die moeten leren salsadansen, dus laten we ons daarop richten en zo het danspubliek laten groeien. Daar wordt uiteindelijk iedereen beter van.
Special thanks to Marcos Szczurek