Op 17 maart 2012 deden ze tijdens hun zoveelste internationale tournee Utrecht aan en kort voor het concert hadden we een kort gesprek met Eduardo Himely, bandlid van het eerste uur van deze legendarische band.
Is er een speciale reden voor deze tour?
EH: Na deze tour beginnen we met de opnames voor ons volgende album. Hiermee ronden we dus eigenlijk de promotie af van ons laatste album ‘Sonando ya’, dat overigens is genomineerd voor de Latin Grammy Awards. Morgen vertrekken we weer naar Cuba, en volgende week starten we met een tour van een maand door 18 steden in de VS. Dat is voor ons wel zwaar hoor, vooral in de winter, maar we slaan ons er wel doorheen.
Sierra Maestra bestaat al erg lang en sinds het begin zijn er wel enkele wisselingen in de samenstelling geweest. Hoe kiezen jullie een nieuwe muzikant?
EH: Van de oorspronkelijke oprichters, maken er nog steeds vijf deel uit van de band. Een aantal van de grondleggers zijn er om verschillende redenen niet meer bij, maar we hebben de nieuwe bandleden nooit als ‘vervangers’ gezien. Toen Eduardo Rico en Emilio Ramos 15 jaar geleden bij de groep kwamen, hebben zij een verandering teweeg gebracht in het geluid van de band, die in zekere zin verfrissend was. En nu hebben we Jesús Bello Díaz en Yelfris Valdés Espinosa erbij, en zie je een mix van verschillende generaties op het podium staan. Daardoor blijven we ons muzikaal vernieuwen, en dat is ook nodig om zo lang te kunnen blijven bestaan. Maar we zorgen er wel voor dat we altijd ons eigen geluid behouden. En dat hebben we gedaan vanaf het moment dat we zijn begonnen. We spelen veel reeds geschreven, bestaande nummers, met behoud van de belangrijkste elementen uit de traditionele son. Maar daaraan voegen we dan onze eigen improvisaties en kleur toe, en wel op zo’n manier dat je direct hoort dat het een ‘Sierra Maestra-uitvoering’ is.
Jullie spelen veel oude en bekende nummers. Hoe kiezen jullie die uit, hoe bepalen jullie je repertoire?
EH: We letten vooral op voldoende afwisseling tussen de verschillende stijlen. Als ik zelf een uur lang naar sonnummers met precies dezelfde opbouw en structuur moet luisteren, vind ik het ook saai worden. Dat willen we dus voorkomen. Daarbij experimenteren we ook wel. Zo vind je op ons laatste album ook elementen uit de latin jazz terug. Dat is eigenlijk heel bijzonder in ons genre. Voor zover ik weet is dat ook verder door niemand anders gedaan. Dit soort experimenten komen ons ook wel eens op kritiek te staan, zowel positieve als negatieve. Maar als je nooit kritiek krijgt, dan heb je eigenlijk niets gedaan. We zijn dus geen puristen. We gebruiken de ingrediënten van de son, maar geven er een eigen accent aan.
Sommige Cubaanse groepen zijn wereldberoemd buiten Cuba, maar veel minder bekend in eigen land. Hoe zit dat met Sierra Maestra?
EH: In de jaren 80 was Sierra Maestra heel beroemd in Cuba. Want in die tijd werd de traditionele son alleen nog maar gespeeld door de klassieke grote namen, zoals Septeto Nacional, Septeto Los Naranjos, Septeto Habanero… En dat waren allemaal muzikanten op leeftijd, waar-mee de jeugd zich totaal niet mee kon identificeren. Want hoe goed de muziek ook is, en hoe goed ze ook gespeeld wordt, als je er niet van jongs af aan mee bent opgegroeid, is het heel moeilijk om je ermee te identificeren. Als je bijvoorbeeld naar Mexico kijkt, daar groeien de kinderen op met rancheras. Als ze 15 zijn, weten ze wat een ranchera is. Toen wij begonnen, waren we jong en dat sloeg aan bij de jeugd, maar de jongeren van nu luisteren voornamelijk naar timba en reggaeton. Dat is logisch, want dat zijn muzieksoorten die ook een nationale spreiding hebben en overal in het land te horen zijn. Het probleem in Cuba is dat er wel jongeren bezig zijn met de son, maar dat hun muziek geen nationale spreiding heeft en niet overal te horen is. En dat is jammer, want dat is nodig om deze muziek levend te houden. Tourmanager Jack Maas specificeert nog even dat Sierra Maestra in Cuba nog steeds bekend staat als de band die de son nieuw leven in heeft geblazen, maar de zeer bescheiden Eduardo Himes vindt dat dat wel vaak genoeg gezegd is. Feitelijk hebben we toen iets ouds opgepakt en nagedaan. En het resultaat klonk anders. En ook als je een andere muzikant weer precies hetzelfde laat doen, zal het altijd anders klinken.
Kunt u de nieuwste bandleden even kort aan ons voorstellen?
EH: We hebben Jesús Bello Díaz, die bij de groep is gekomen na het overlijden van José Antonio Rodríguez. En de allernieuwste aanwinst is Yelfris Valdés Espinosa, onze trompettist. Misschien leuk om te weten: er is in Cuba een vergelijkbaar programma als Idols, maar dan voor de son. En daarvan is Yelfris de winnaar.
En hoe wordt zo’n nieuw bandlid dan geselecteerd?
EH: Als we een nieuw bandlid zoeken, kijken we eerst of die persoon in de groep past. Ze hoeven zich niet in een keurslijf te wringen, want elk lid heeft een eigen inbreng, maar ze moeten wel op dezelfde golflengte zitten.
Hoe ontstaan de arrangementen?
EH: We zijn een kleine groep muzikanten en we kennen elkaar erg goed. Dus degene die het arrangement schrijft, weet van elke muzikant hoe die het zou aanpakken. Ik speel bijvoorbeeld zelf geen tresgitaar, maar ik weet wel hoe Emilio het doet. Dus het arrangement wordt wel uitgeschreven, en soms later nog aangepast op aanwijzing van de andere muzikanten. En dan heb je altijd nog te maken met het karakter van de son. In de son wordt heel veel geïmproviseerd, dus het arrangement geeft het houvast, maar het uiteindelijke geluid is het resultaat van de inbreng van alle muzikanten samen. Zo blijft het ook fris. Ik vind ook niet dat het zo moet zijn, dat de arrangeur zegt: “Dit is mijn arrangement, met mijn naam eronder. Zo heb ik het geschreven en zo moet het ook gespeeld worden.” Dat is nodig bij grote orkesten, omdat het anders te rommelig wordt, maar in een kleinere groep kan er veel meer vrijheid zijn.
Wat zijn de toekomstplannen?
EH: Momenteel is deze tour belangrijk. Na dit concert gaan we kort terug naar Cuba en dan een maand toeren door de Verenigde Staten. En in februari gaan we naar Colombia, waar we al eerder hebben gespeeld. En dat is wel heel speciaal, want we zijn wel al in andere delen van Zuid-Amerika geweest, maar Colombia heeft wel een hele sterke reputatie op muzikaal gebied. De vorige keer was in ieder geval een heel mooie ervaring. En verder is het belangrijkste toekomstplan het opnemen van onze nieuwe album. Dat lijkt ons een mooi toekomstplan, en wij trekken ons terug, zodat ook Eduardo Himely zich nog even kan voorbereiden op het concert van die avond. En dat concert was er een van vele hoogtepunten. In een vol en sfeervol Rasa zat de stemming er al snel in. Veel stukken van het laatste album kwamen langs, en menig nummer werd vanaf de eerste tonen herkend door de fans. Het repertoire had een mooie variatie van rustig en uptempo. Vooral de stevige trompet (Yelfris Valdés Espinosa) en de tresero (Emilio Ramos)namen het voortouw en schuwden de improvisaties niet. Ook de zanger Jesús Bello Díaz zette een zeer mooie toon neer. Het klonk harmonieus, energiek en op elkaar ingespeeld. Ze wisten het concert in een adem neer te zetten en het publiek danste en genoot. Ze kwamen er dan ook niet onderuit om onder enthousiast geschreeuw van het publiek een toegift te geven. En daarbij pakten ze nog een keer stevig uit met het schitterende ’Dundunbanza’. Een mooi einde van dit concert en een afronding van deze tour door België en Nederland. De bandleden gaan even pauzeren in Cuba, en daarna weer door naar Amerika voor de volgende ronde. Met z’n allen nog even nagenieten tijdens de afterparty.