Het orkest heeft inmiddels een uitnodiging op zak voor het trova-festival, maart volgend jaar in Santiago de Cuba. Ook de november vorig jaar opgenomen demo-cd heeft inmiddels zijn weg naar Cubaanse radiostations gevonden. En wie hen heeft horen spelen, weet dat het geen uit de lucht gegrepen verhaal is dat zomers, wanneer zij aan het oefenen zijn, de buren in de tuin komen zitten om speciaal naar hen te luisteren. Voor hen is het oefenen reeds genoeg om zich te laten wegdromen naar een met ruisende palmen omzoomd Caribisch eiland. Motor achter dit opmerkelijke muziekgezelschap is Ricardo Bekema. Bij iemand die "Ricardo" heet, denk je onwillekeurig aan een Latino. Maar bij iemand wiens achternaam "Bekema" luidt, krijg je de smaak van Hollandse degelijkheid. Ricardo draagt beide elementen in zich. Hoewel geboren in Zaandam (1973) kreeg hij Surinaamse en Caribische muziek bij wijze van spreken met de paplepel ingegoten. Zowel zijn vader als zijn oom speelden in het toendertijd bekende Sonora Paramarera.

Het is daarom niet verwonderlijk dat zijn vader hem muzikaal wou scholen. Ricardo moest bij een Indische buurman gitaarles nemen. Voor een jongen van slechts zeven jaar oud was voetballen natuurlijk leuker dan het volgen van strakke muzieklessen. Die zijn er daarom op een goed moment bij ingeschoten. De aardigheid van het gitaarspelen is evenwel gebleven. Met leeftijdgenootjes optrekkend, verkende Ricardo langzaam het muziekspectrum. Pop, rock, blues, jazz, country, reggae… Alles passeerde zo'n beetje de revue. In een schoolbandje deed hij zijn eerste podiumervaring op. In muzikaal opzicht kabbelde het daarmee wat onbestemd verder. Een ding stond echter als een paal boven water. De bikkelharde muziekbusiness zoals hij die via zijn oom Steve Boston had leren kennen, was wel het laatste waarin hij verzeild wilde raken. Hoe gepassioneerd hij er ook mee bezig kon zijn, muziek zou bij hem nooit meer worden dan een warm gekoesterde hobby. Voor zijn professionele carrière sloeg hij daarom bewust een andere richting in, namelijk die van de elektrotechniek. Maar al dat onbestemd muzikaal gedobber kreeg opeens koers in 1992.

Directe aanleiding was de aanschaf van een cd van Cuarteto Patria. Het was een album met allemaal oude opnamen van het cuarteto toen Eliades Ochoa nog een jong broekie was. Verder is een aantal oude rotten te horen die - naar later bleek – tot de crème de la crème van de oude Trova artiesten moeten worden gerekend. Zo zijn muzikanten te horen zoals Armado Machado, Aristóteles Limonta en Pancho Cobas die later bij het grote publiek bekend werden als het Vieja Trova Santiaguera-gezelschap. Zelfs de "grote" Maduro van Quinteto de la Trova was op deze opnamen te horen en niet te vergeten Angel Almenares. Deze opsomming moet duidelijk maken dat het niet gaat om het Cuarteto Patria zoals wij het kennen van opnamen van dit gezelschap die in de afgelopen jaren op de markt zijn gebracht. De cd ademde daardoor vanaf de eerste noot een sfeer die Ricardo deed herinneren aan de Amsterdamse sociëteit "De Arend". In deze sociëteit voor Surinamers, verhaalden de oudere leden over vroeger en speelden ze op gitaren de muziek van toen. Deze oude mannen hadden in de beleving van Ricardo iets magisch. Het was de manier waarop zij met hart en ziel speelden. Volks, in hun gewone kloffie met een petje op, zonder sterallures, met een sjekkie en een glaasje pure whisky onder handbereik.

Zij speelden het rauwe echte werk, de blues uit Suriname. De toen elf jaar oude Ricardo observeerde deze mannen aandachtig. Hem boeide niet alleen waarover zij zongen, maar hun hele gelaatsuitdrukking en de levenservaring, die zij zo sprekend in hun muziek wisten te leggen. Naast de hele entourage daar omheen, was het 't patina van hun leeftijd, het authentieke van deze mensen dat op Ricardo diepe indruk maakte. Hij was al eens eerder op zoek gegaan naar deze indrukken van toen. Dat was tijdens een vakantie in Suriname. Hij kon het daar toen niet meer vinden en beschouwde het als verloren. Alles kwam opeens weer boven na het horen van de muziek van Cuarteto Patria. Ricardo was meteen verkocht. De cd markeert bij hem het startpunt van een verkenningstocht door de Cubaanse muziek. Al snel werden de bejaarde muzikanten van La Vieja Trova Santiaguera zijn oriëntatiepunt. Maar het bleef niet alleen bij verkennen; Ricardo's ambities reikten verder. Hij wilde precies diezelfde muziek gaan spelen met een eigen formatie. Om dit te verwezenlijken ging hij op zoek naar muzikanten die, net als hij, op een dergelijke wijze oude Cubaanse muziek wilden gaan spelen. Maar niet alle geesten waren daar op dat moment rijp voor. Dat veranderde echter snel door het succes van Ry Cooder met zijn Buena Vista Social Club. Toch kostte het hem ongeveer 4 à 5 jaar om zijn wens gestalte te geven. Een zwager kon hij nog charteren voor de conga's, maar de overigen moesten van buiten de vrienden- en kennissenkring worden aangetrokken. Advertenties in het blad "Via Via" brachten hem in contact met Leo Martis. Beide heren konden het goed met elkaar vinden en het project appelleerde aan de nieuwe richting die Leo wou inslaan.

Hun geesteskindje kreeg de naam "Los Compañeros de la Vida" mee. Leo draaide al veel langer in de latin scène mee, maar voor Ricardo werden het zijn eerste echte professionele optredens. Helaas was de formatie een korter leven beschoren dan de naam doet vermoeden. Door verschil van opvatting over de koers die moest worden aangehouden, viel de groep na een paar jaar uiteen. Terwijl de overige compañeros allerlei concessies deden aan de oorspronkelijke doelstelling in de hoop op nog meer succes, wou Ricardo van geen wijken weten en diepgang nastreven. Aanvankelijk kon hij niet goed benoemen wat hem daarmee nu precies voor ogen stond. Dat veranderde toen hij in 2001 kennismaakte met de muziek van Estudiantina Invasora. Het was de hele expressie, de doorleefdheid van de muziek en poëzie die hem trof. Ricardo's aandacht ging vooral uit naar de zanger van het gezelschap: Aristides Torres. Daarnaast trof hij in het gezelschap nog een bekende uit la Vieja Trova Santiaguero, namelijk Reynaldo Creagh. Dan was er Roberto Nápoles, die vanaf de oprichting van Estudiantina Invasora in 1927 de contrabas speelde.

Wat Ricardo ook fascineerde, was de curieuze instrumentatie. En daarmee kwam als vanzelf Roberto Vido in beeld, met de pauken. Dit bonte gezelschap vertegenwoordigde precies wat Ricardo met diepgang voor ogen stond. Hij had zijn bestemming gevonden. Helaas bleek in Nederland vrijwel niets over deze muziek te vinden. Al snel begreep hij, dat hij om deze muziek te doorgronden op locatie veldwerk moest gaan verrichten. Hij reisde naar Cuba om de muziek in haar authentieke omgeving te observeren. In Santiago de Cuba ging hij op zoek naar de tradities en artiesten. Zelfs daar bleek het een hele toer. Er bleek maar weinig van deze muziek te zijn uitgeschreven en vastgelegd. Zijn repertoire heeft hij dan ook hoogstpersoonlijk uit de schatkamer van deze muziek, het Casa de la Trova in Santiago de Cuba, gehaald. Aan de hand van oude opnames, gebrekkige partituren en gesprekken met de hoogbejaarde artiesten, is hij de muziek systematisch in kaart gaan brengen en gaan vastleggen. Eén reis bleek voor dit alles niet voldoende. Er volgden spoedig nog meer reizen en binnen de kortste keren was hij in het Casa de la Trova kind aan huis. In 2003 had hij voldoende kennis vergaard en ging aan de slag. Ricardo had geleerd. Hoezeer het ook voor de hand lag om de nieuwe leden in de latin scène te rekruteren, hij besefte dat hij juist met een grote boog om deze scène heen moest lopen.

Estudiantina Ensemble

Ricardo Bekema