De jonkies zijn getalenteerd, hebben hun eerste successen inmiddels gevierd en bruisen van ambities. De oudjes doen het nog best, zijn geroutineerd maar hebben heel andere oriëntatiepunten dan die jonkies. De jonkies denken dat het een kwestie is van alleen een machtige platenmaatschappij en een vette videoclip. Na 35 jaar in dit wereldje te hebben rondgezworven en te staan waar ze nu staan, kijken de door de wol geverfde artiesten van Tabou Combo daar toch iets genuanceerder tegenaan. Volgens Yves Joseph, beter bekend als Fan Fan en één van de vier overgebleven leden van de originele bezetting, is het allemaal niet zo simpel. Succes is mensen aan je te binden. Of je hoofd er naar staat, het is optreden na optreden een prestatie leveren waardoor die mensen met een goed gevoel huiswaarts gaan. Ook hebben ze inmiddels geleerd hun lot niet zonder meer aan dat van een platenmaatschappij te verbinden. Verdwijnt de maatschappij, dan verdwijnen zijzelf mee. Dan moet je alles weer van voor af aan gaan opbouwen. Maar in zee gaan met een grote maatschappij is ook niet alles. Het betekent dat jij je aan hun commerciële strategie hebt aan te passen. Zij verlangen van jou je identiteit los te laten en je roots te verloochenen. Je wordt een speelbal van gewiekste zakenlui en commerciële belangen. Zij kunnen er over meepraten. "New York City" was indertijd een hit, gepusht en geplugd door een machtig platenlabel. Dat label maakte het succes maar nam het ook meteen weer af. EMI vond dat Tabou goed was voor een zomerhit, maar ook niet meer dan dat. Zij kregen die ene hit maar moesten daarna wel weer terug naar "af". Fan Fan heeft het allemaal meegemaakt. Toen hij met zijn vrienden Tabou Combo begonnen, had niemand het idee dat het 't begin van een professionele carrière zou worden. Zij waren niet meer dan een groepje middelbare scholieren dat samen op school zat en samen sportte. Net als in de rest van de wereld raakten zij in de ban van The Beatles en The Rolling Stones. En net als alle andere kinderen van die tijd probeerden zij met gitaren hun liedjes na te zingen. Toen het klikte hebben ze in 1968 een bandje gevormd. Het zal niemand verbazen dat het bandje waarmee ze toen in Petion-Ville, een buitenwijk van Port-au-Prince zijn begonnen, een getrouwe kopie was van de bands van hun idolen: twee slaggitaren, een basgitaar en een drumstel. Nationale bekendheid kwam al in 1969 toen ze in Haïti de eerste prijs wonnen tijdens een talentenjacht op televisie. Om verschillende redenen viel het orkest niet veel later weer uit elkaar; één van de oprichters, Albert Chancy, mocht van zijn ouders niet verder in de showbiz! De meeste bandleden vertrokken in 1970 naar Amerika. Tijdens een onverwachte reünie in New York was het de gitarist Jean-Claude Jean die de band nieuw leven in blies.

Het werd meer leven dan zij ooit hadden kunnen vermoeden. Met "New York City" scoren zij in 1975 een monsterhit. Hiervoor is al aangegeven dat de samenwerking met EMI van korte duur was. Toch markeert deze periode bij Fan Fan de omslag van muziek als bijzaak naar muziek als hoofdzaak. De bekendheid die zij verwierven met "New York City" maakte het mogelijk met hun reguliere werk te stoppen en beroepsmuzikant te worden. Fan Fan is dat tot op de dag van vandaag gebleven. Ook in de mindere periodes met weinig werk is hij altijd wel op één of andere wijze beroepsmatig met muziek bezig geweest. Sinds jaar en dag is hij zakelijk de stuwende kracht achter Tabou Combo. Maar niet alleen zakelijk, ook artistiek draagt hij zijn steentje bij. Lange tijd stond hij verscholen achter de conga's, componeerde liedjes en produceerde albums. In 1989 leende hij zijn stem voor één van de liedjes. Het bleek niet voor dovemans oren en korte tijd later kreeg hij naast Shoubou een vaste plaats achter de microfoons. Tot op de dag van vandaag is Fan Fan gek op The Stones en laat zich door hun muziek inspireren. Bij tijd en wijlen komt deze muziek dan ook terug in de muziek die ze zelf spelen. Hij blijkt bijzonder te zijn gecharmeerd van de teksten van Queen. De Haïtiaanse compas heeft ook lijnen met de Congolese rumba en soukous. Ook deze muziek is Fan Fan niet onbekend. Hij blijkt namelijk een tijd als vertaler voor de Congolese afgevaardigden in de Verenigde Naties te hebben gewerkt. Hij heeft in deze periode veel van deze muziek gehoord en Franco is zijn favoriet. Dit werk heeft overigens niets te maken met de latere bijdrage van Shoubou aan de albums van Africando. Dat was gewoon een commerciële zet van de producers die naar bekende stemmen zochten. Al die invloeden hebben hun sporen nagelaten. Zo heeft de zoektocht naar hun Afrikaanse roots de percussiesectie veranderd en is deze geleidelijk aan uitgebreid. Met name de muziek van Earth Wind and Fire en The Commodores heeft gemaakt dat er ook een blazerssectie werd toegevoegd. Na 35 jaar in de V.S. voelt Fan Fan zich nog steeds betrokken bij Haïti. Hij wil op alle mogelijke manieren een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van zijn land. En één ding weet hij zeker: hij gaat terug. Hij heeft er inmiddels de nodige zakelijke belangen en is aan het investeren. Hij hoopt er een rustige oude dag te kunnen doorbrengen. Hij beschrijft Haïti als in een bekende televisiereclame voor rum. Het gemoedelijke ritme daar in scherp contrast met het felle ritme van New York. Haïti is familie, vrienden en stranden maar ook geldzorgen. New York is voor hem hard werken en in je werk hard zijn. Eén en al kille zakelijkheid dus. Maar New York heeft ook zijn goede kanten. Je wordt er "volwassen", je leert jouw intelligentie te gebruiken en bovenal, het leert je over het leven en het leert je te overleven. Je wilt er eigenlijk niet zijn, maar je bent er voor het volgen van een soort open onderwijs aan een school waar hij nu al 35 jaar op zit. Vanuit diezelfde betrokkenheid bij zijn vaderland komt het gesprek als vanzelf op politiek. Eigenlijk, zo ontboezemt Fan Fan, zouden niet politici maar musici het land moeten regeren. Politici bakken er niets van. Musici staan meer in de maatschappij. Musici appelleren aan mensen; het publiek heeft er geld voor over om ze te horen spelen. Geen mens betaalt om een politicus te horen praten.

In zekere zin kreeg Tabou Combo ook hier een unieke kans: Herman Nau werd in 2001 minister van sport. Helaas moest hij al na een jaar het veld ruimen. Schertsend merkt Fan Fan op dat dit komt omdat hij de steun van de band ontbeerde. Meer serieus wil hij daarover kwijt dat de politiek de goede naam en faam van Tabou Combo heeft willen gebruiken. Het was nooit de bedoeling Herman een serieuze rol in het parlement te geven. Fan Fan zegt zelf geen specifieke voorkeur voor een president of partij te hebben. Hij beoordeelt de regeringen en presidenten op hun daden. Maar bij deze boude uitspraken past een relativering. Tijdens de viering van 200 jaar onafhankelijk Haïti hadden zij in Haïti moeten optreden. Helaas is dat optreden niet doorgegaan. Onderlinge onenigheid maakte dat ze helemaal nergens naar toe zijn gegaan. Fan Fan heeft daarop thuis een feestje voor wat vrienden georganiseerd. Tegen middernacht zong hij het volkslied en mijmerde wat over deze gemiste kans over wat Tabou Combo voor dat land had kunnen doen. Hij wil er een lied over schrijven. Maar ondanks de goede bedoelingen ben ik bang dat Tabou Combo als politieke coalitie niet langer stand zal houden dan elke andere coalitie in de Haïtiaanse politiek. Het zijn en blijven tenslotte gewone mensen. Na 35 jaar kennen zij elkaar van haver tot gort. Ze hoeven niet bij elkaar te kruipen; ieder heeft zijn eigen gezin en zijn eigen bedoening. Maar om na 35 jaar te staan waar zij staan, moet je veel saamhorigheid hebben, tegenslagen kunnen incasseren en doorzettingsvermogen hebben. Jij en je maatjes worden door de tijd als een familie met alles wat zich binnen een familie afspeelt. Wat dat betreft is Tabou Combo als een kat met negen levens. Je brengt goede albums uit en je krijgt roem, je brengt een minder goed album uit en je oogst kritiek. Het brengt goede en slechte tijden. Je smijt het aan de kant en treedt een tijd niet op. Maar dan pak je het weer op en beklimt opnieuw het podium. Niet in de laatste plaats blijken de fans een stuwende kracht te zijn om zich door al deze problemen heen te bijten en door te gaan waar anderen zouden afhaken. Maar de Stille Kracht die hen bij elkaar houdt, ligt misschien nog het meest besloten in hun eigen naam en de uitleg die Fan Fan daarvan geeft: Tabou is iets geheimzinnigs; combo is een combinatie. Samengetrokken betekent het "geheime combinatie". Wat die combinatie ook moge wezen, hij werkt na 35 jaar nog steeds.

Otto van Helden en Yves Joseph