Toch zijn de hedendaagse ontwikkelingen niet aan het genre voorbij gegaan. In etappes hebben afgelopen jaren allerlei genrevreemde instrumenten hun intrede gedaan. Daarmee is de muziek op een meer hedendaagse wijze voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Wie voor het eerst met deze muziek kennis maakt, duikt niet direct in dit spanningsveld tussen traditie en vernieuwing. Zo iemand wil zich in eerste instantie onbevangen laten meeslepen. Dit was precies wat het publiek deed tijdens het eerste Tilburg Caribbean Festival waar een optreden was geprogrammeerd van Miguel Osorio y la Parranda. Miguel is een Colombiaanse artiest die al jaren meedraait en zich tussen vallenato-klanken als een vis in het water voelt. Miguel was die middag ingeprogrammeerd tussen salsa en reggaebands. Miguel had er niet de minste moeite mee het publiek voor zijn eigenzinnige muziek te winnen. De cultuur die in Europa rond het salsadansen is ontstaan, is Miguel natuurlijk niet ontgaan. Hij heeft zijn vrienden in Colombia over zijn ervaringen met dit fenomeen geschreven.

Hij ervaart dat mensen bij salsa als het ware geconditioneerd zijn geraakt. Reeds bij het horen van de eerste salsaklanken ziet hij het publiek zonder enige emotie en volkomen op de automatische piloot allerlei ingewikkelde salsapasjes maken. Dit in tegenstelling tot de manier waarop dat zelfde publiek reageert op zijn muziek. Dan bespeurt hij emotionele betrokkenheid. Hij ziet zijn publiek puur op het gevoel pasjes maken en een expressie zoeken voor de emoties die zijn muziek oproept. Niks is ingestudeerd of aangeleerd. De bewegingen, hoe knullig soms ook, komen recht uit het hart. Daarmee wint hij naar zijn gevoel met de vallenato iedere keer weer de eerste prijs. De vallenato komt uit de onherbergzame streken rond de Sierra Nevada en het schiereiland La Guajira aan de Caribische kust van Colombia. Bevolkt met kleine dagloners, nimmer onderworpen indianenstammen en vrijgevochten smokkelaars heeft het leven in deze streken zijn eigen ritme dat te beluisteren valt in de vallenatomuziek. Het cultureel centrum van de muziek is Valledupar, een stad met 150.000 inwoners aan de voet van die Sierra Nevada. In de jaren zeventig en tachtig hebben er grote demografische veranderingen plaatsgevonden. In de honger naar welvaart en werkgelegenheid zijn veel mensen van het platteland naar de grote steden getrokken.

Deze ontwikkeling heeft ook zijn weerslag gehad op de vallenatomuziek. Het geluid van de traditionele caja en accordeon werd aangevuld met dat van congas, drums en allerlei elektrische instrumenten. Tradities waarbij de deugden van het platteland werden bezongen moesten plaats maken voor universele onderwerpen zoals liefde en verdriet. Vallenato in zijn pure vorm is een zeldzaamheid geworden. Van lieverlee sluipen allerlei moderne maar genrevreemde elementen in de vallenatomuziek. Dat voortdurend zoeken naar balans tussen tradities en vernieuwing is voor Miguel zeer herkenbaar. Hij heeft door de jaren heen niet anders gedaan. Zijn eerste orkest heette "Juventud Vallenata". Zoals de naam al aangeeft waren hij en zijn maatjes toen nog allemaal tieners. Midden jaren tachtig, toen hij op de universiteit zat, had hij een orkest dat heel experimenteel van opzet was. Weer wat later runde hij samen met de accordeonist Julián Rojas een 14-mansformatie. Vanzelfsprekend kent dit soort grote orkesten tal van instrumenten die niet van origine in de vallenatomuziek thuishoren. Elk instrument dat wordt toegevoegd geeft de muziek een andere kleur. Kleuren overigens die passen bij de mode van de tijd. Naast het uitbrengen van albums heeft hij met dit orkest ook de nodige filmmuziek verzorgd. Het leverde hem en Julián in 1997 onder meer een Premio Simón Bolivar de Televisión op voor hun bijdrage aan de telenovela "Guajira".

De laatste paar jaar is hij naar buiten getreden met Miguel Osorio y la Parranda. Sinds hij naar Europa is gegaan, bestaan er twee orkesten met deze naam. Het ene, in Colombia, is vooral actief in de maanden rond de jaarwisseling. Het is daar dan de tijd van de grote festivals en het carnaval. De zomermaanden blijft hij in Europa want dan zijn hier de grote festivals. Het samenstellen van een echt vallenato-orkest in Europa heeft hem voor veel problemen gesteld. De kern wordt gevormd door een groep muzikanten die hij in Brussel heeft ontmoet. Het was een gemêleerd gezelschap. Hoewel het allemaal Colombianen waren, kwamen zij uit de meest uiteenlopende regionen. De één kwam van de Caribische kust, de ander uit het centraal gelegen Bogotá. Weer een ander kwam uit salsastad Cali en nog weer een ander kwam uit het zuidelijke departement Nariño. Ze hadden in muzikaal opzicht totaal verschillende achtergronden: van folklore tot rock en van vallenato tot (latin)jazz en salsa. Al die achtergronden binnen één groep laten muzikale sporen na. Het heeft de mogelijkheden en daarmee de muziek die hij kan brengen beïnvloed. Er is de afgelopen jaren al heel wat aan geschaafd en ze groeien in de goede richting. Stapje voor stapje komen zij in de richting van het in zijn beleving juiste geluid. Alle instrumenten moest hij uit Colombia halen. Ook een accordeon. Hij kon echter geen accordeonist vinden om hem te begeleiden. Uiteindelijk is hij het zelf gaan doen. Maar het blijft voor hem behelpen en hij wil de klus graag overgeven aan een echte (vallenato)accordeonist.

Zelf wil hij het liefst alleen zingen. Miguel Osorio had nooit gedacht in Europa terecht te zullen komen. Zijn carrière in de muziek en voor de televisie in Colombia verliep lange tijd voorspoedig. Tegenslag en andere gebeurtenissen maakten hem rijp voor een breuk met van alles en een nieuwe start. Zo was zijn moeder na een slopende ziekte overleden, had hij zijn relatie verbroken en ging het hem zakelijk gezien op dat moment ook niet echt voor de wind. Een Nederlandse vriendin die hij tijdens een concert in Amsterdam had ontmoet, haalde hem over naar hier te komen. Miguel waagde de stap en stond voor de uitdaging zich een nieuwe cultuur eigen te maken, een nieuwe taal te leren en een nieuwe relatie aan te gaan. Ook heeft hij van de grond af een nieuwe muzikale carrière moeten opbouwen. Miguel heeft de uitdaging aangenomen. Hij heeft daarvoor onder meer zijn ongebonden vrijgezellenbestaan vaarwel moeten zeggen. Inmiddels is hij een trotse vader geworden en schrijft nu liedjes voor zijn vrouw en zijn kind. Miguel heeft zelfs een cumbia in het Nederlands geschreven! De wieg van Miguel stond in Barrancabermeja, een plaats aan de Rio Magdalena in het departement Santander. Hij is telg van een artistieke familie, maar is de enige muzikant.

Zijn broers en zussen zijn regelmatig dansend en acterend op de Colombiaanse televisie te zien. Zelf stond hij op zijn vijfde voor het eerst op een podium. Waarom hij er stond en wat hij precies heeft gezongen kan Miguel zich niet meer herinneren. Hij denkt dat het iets voor school is geweest. Tijdens muzieklessen moest iedereen namelijk zingen en hij moet er zijn uitgepikt om op dat podium te komen. Het groepje waarin hij stond zong a capella en hij was verkleed als zwerfkindje. Zijn moeder was natuurlijk geweldig trots. En wat hij later ook deed, vanaf dat moment was er altijd ruimte voor zang en muziek. Professioneel ging Miguel voor een journalistieke opleiding en later voor een theateropleiding. Ondertussen zorgde Miguel ervoor dat hij met eigen of met andere groepjes kon zingen. Naar de geest van de tijd ging hij voor balades in de stijl van Spaanse artiesten als Rafael en Camilo Sesto. Ook een groep als Los Baladistas uit Argentinië strekte hem tot voorbeeld. Op zijn veertiende kreeg hij echter van zijn vader een accordeon, een Hohner. Eigenlijk had Miguel een piano willen hebben maar daarvoor was geen geld. Een accordeon had ook toetsen en daar moest hij 't maar mee doen. Er was ook geen ruimte voor lessen of onderricht; alles moest hij zichzelf maar aanleren. Het was deze accordeon die zijn interesse wekte voor de vallenato, de traditionele muziek van de regio waar hij woonde. Hij ging luisteren naar de populaire artiesten in dat genre zoals Jorge Oñate, Diomedes Diaz en Los Hermanos Zuleta. Sterren van een generatie vallenato-artiesten met een aparte zanger en een aparte accordeonist.

Met de hiervoor geschetste achtergrond zal het niemand verbazen dat Miguel zich vooral oriënteerde op de zangers. De accordeon was voor hem bijzaak en hij heeft zijn techniek dan ook niet echt tot een hoog niveau weten te brengen. De muziek was tijdens zijn studie bijzaak. Na zijn studie heeft Miguel geacteerd voor theater en televisie. Naast acteren is hij voor allerhande programma's teksten gaan schrijven. Als verklaring voor zijn eigen artistieke activiteiten en die van zijn familie legt Miguel een verband met de maatschappelijke realiteit van Colombia. Muziek, literatuur, theater en schilderkunst zijn voor hem middelen om stoom af te blazen en druk te verminderen. Wanneer jij je niet vrij voelt je politiek te uiten, blijkt kunst te gaan fungeren als uitlaatklep voor allerhande emoties. De kunstuitingen vinden hun oorsprong in de maatschappelijke realiteit en kan daar niet los van worden gezien. Het is zeker geen "vlucht" voor realiteit. In het verlengde hiervan wil hij definitief afrekenen met het idee dat vallenatomuziek "narcomusica" zou zijn. Hij beseft dat wanneer mensen deze muziek met drughandel gaan associëren, het een negatief imago zal krijgen. Dat is dodelijk voor deze kunstvorm. Hoofdthematiek van de liedjes is liefde. De drugseconomie zoals die zich in de jaren zeventig in deze regio langs de Caribische kust ontwikkelde, heeft daar geen invloed op kunnen uitoefenen. Binnen de muziekindustrie is het met vallenatomuziek niet beter of slechter gesteld dan met andere genres. In Colombia, in de V.S. en ook in Europa, overal in deze industrie gaat geld om en worden artiesten en succes "gekocht". Wie bij vallenatomuziek naar dit soort uitwassen gaat zoeken, zal heus wel wat vinden.