Al weer heel wat jaartjes geleden leidde Harry Belafonte ons namelijk in "Roots of rhythm" in woord, beeld en geluid rond door de schatten van de Cubaanse muziek. Deze indrukwekkende documentaire van maar liefst drie uur was verdeeld over drie afleveringen. Verplicht onderdeel in elke documentaire over Cubaanse muziek is een stop bij de halte van de sonmuziek. Het is een genre met een kleurrijke historie. Ontstaan in de Oostelijke provincies, is deze muziek rond de vorige eeuwwisseling tijdens de vrijheidsoorlog tegen Spanje met de vandaar oprukkende bevrijdingslegers in de hoofdstad terechtgekomen.
Daar groeiden de kleine combo's waarin de muziek werd gespeeld uit tot sexteto's. Deze sexteto's groeiden op hun beurt uit tot septeto's. Later werden deze door toevoeging van nog meer instrumenten conjunto's. Veel van deze ontwikkelingen vonden plaats in Havana. Aan de voor deze ontwikkeling van deze muziek zo essentiële schakel, de doorgroei van sexteto naar septeto, is onlosmakelijk de naam verbonden van het Sexteto, later Septeto Nacional van Ignacio Piñeiro. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het niet Ignacio Piñeiro was, die als eerste met een trompet ging experimenteren. Dat waren de concurrenten van Sexteto Habanero.

Na eind jaren twintig, begin jaren dertig grote triomfen te hebben gevierd, werd Septeto Nacional eind jaren dertig ontbonden. Dit vanwege de toenmalige politieke en economische malaise op Cuba. Maar waar op Cuba als overal ter wereld een mensenleven eindig is, geldt dat daar niet voor orkesten. Die blijven gewoon bestaan. In de jaren vijftig werd het orkest nieuw leven ingeblazen. Na de revolutie werd het zelfs een van overheidswege in stand gehouden orkest. Tot op de dag van vandaag wordt dit orkest geacht de Son in zijn meest pure vorm te spelen. Staande voor de halte van de sonmuziek ontkwam Harry Belafonte er dus niet aan ook dit orkest te tonen en de muziek ervan te bespreken. Tussen de heren die bij deze gelegenheid in beeld kwamen, bevond zich ook…. "Opa". Natuurlijk is bij niemand dit gezicht blijven hangen en heette de goede man gewoon Israel Gonzalez. Toen leek het allemaal zo onbereikbaar ver weg. Als een stukje wereld waar niet wij gewone stervelingen maar alleen geprivilegieerde documentairemakers konden komen. Maar bizar genoeg hoeven wij voor Israel Gonzalez niet meer naar Cuba. Israel Gonzalez is naar hier gekomen. Zijn gezicht begint in salsakringen een "Bekende Nederlander" te worden. Weliswaar door ouderdom voorzien van wat extra rimpeltjes en een brilletje. Maar toch… Daar staat 'ie dan onverschrokken met z'n tres op het podium.

De wieg van Israel Gonzalez stond lang geleden in Guantanamo, in 1920 om precies te zijn. Hij leerde op zijn zevende de geheimen van de tres. Ergens rond zijn 14e levensjaar is hij professioneel gaan spelen. Overigens was wat hij verdiende bij lange na niet voldoende om in zijn levensonderhoud te voorzien. Als zovele anderen schuimde hij in die periode de straten af op zoek naar werk en moest allerlei baantjes accepteren. Eerst in 1957 vestigde hij zich in Havana. Daar heeft hij in zijn lange carrière met een groot aantal gerenommeerde orkesten kunnen spelen zoals het Conjunto Caribe, Orquesta Melodías del 40, Chappottin y sus Estrellas, Conjunto Surpresa en Ritmo de Cuba. In 1968, bij wat "de classificatie van beroepsmusici" heette, kreeg hij bij zijn evaluatie een B-status toegekend. Dat gaf hem recht op een vast salaris. In 1973 is hij gaan spelen met het Septeto Nacional de Ingacio Piñeiro. Daarmee heeft hij zo'n beetje over de hele wereld gezworven en fungeerde als visitekaartje van het nieuwe Cuba van Fidel Castro. Hij speelt dan ook op tal van opnamen van het septeto mee. Zodra je iemand in een opname "Guantanamo!" hoort roepen, weet je dat ze hem bedoelen en aanmoedigen een solo met zijn tres te spelen. Israel heeft het septeto niet alleen met zijn spel, maar ook met composities verrijkt. Zo is het nummer "El son hay que llevar al corazón" (uiteraard een son) van zijn hand. Hoe en waarom blijft een beetje onduidelijk, maar op latere leeftijd vestigt Israel zich in Nederland. Ondanks zijn hoge leeftijd raakt hij daar al spoedig verzeild in de salsascène en zien wij hem op het podium staan met onder andere Orquesta Caimán en Sabor Cubano.

Ook geeft hij sporadisch les in het spelen van de tres. Geleidelijk aan raakt hij binnen de Nederlandse salsascène bekend als "Opa". Muzikanten die wel eens met hem hebben gespeeld, vertellen lachend dat hij door zijn leeftijd het soms allemaal niet meer zo kan bijhouden. Hij zou daarom wel eens een "duwtje" nodig hebben. Kortom, voor hen meer een curiosum dan een aanwinst. Maar ook voor Israel blijkt zijn mening uitspreken over de Nederlandse salsascène een gewetensvraag. Veel wil hij daarover niet kwijt. Wel geeft hij aan aandacht te missen voor genres zoals bijvoorbeeld de bolero. Voor hem een gemis vanwege enerzijds het sentiment, anderzijds omdat er nu op de dansvloer geen enkele gelegenheid is voor een intiem moment met z´n partner. Israel is tot op de dag van vandaag bevriend met personen als Ibrahim Ferrer en Eliades Ochoa. Ook is hij een persoonlijke vriend geweest van Compay Segundo. De fascinatie van Israel voor het vrouwelijk schoon komt mij in dat verband over als een soort knipoog naar de wijze waarop deze Compay Segundo zich de laatste jaren graag liet portretteren. Het is alsof Israel Gonzalez, nu het nog kan, zich zijn imago aan het aanmeten is.
(Helaas is Israel Gonzalez overleden op 1 maart 2006)

Israel Gonzalez (Cuba)