Dit in scherp contrast met de bedaagde Pio Leiva. Met zijn onafscheidelijke sigaar is Pio overduidelijk een relikwie uit het Oude Cuba. Laconiek freewheelt hij op zijn succes van weleer en koestert zich in de belangstelling van vandaag. Oppervlakkig lijkt het verschil tussen Pio Leiva en die nieuwe generatie alleen een kwestie van jaren. Het curieuze is echter dat, waar het nieuwe systeem min of meer een einde maakte aan de glorieperiode van de één, datzelfde systeem de voorwaarden schiep voor het succes van de ander.De één, wiens carrière sneuvelde, is Pio Leiva. Zijn verhaal begint ergens in de jaren twintig waar hij opgroeit in een kansarm milieu. Hij ontwikkelt zich autodidactisch en trekt zich vervolgens aan zijn eigen haren omhoog. Zijn grootste triomfen beleeft hij in de jaren vijftig, een periode waarin de Cubaanse muziek haar gouden periode beleefde. Een revolutie maakt hier radicaal een einde aan. Diezelfde revolutie brengt nieuwe verhoudingen. Niet geld of afkomst, maar aanleg, ambities en capaciteiten worden bepalend voor het onderwijs dat wordt gevolgd. Aldus wordt op Cuba een nieuwe generatie muzikanten geschoold. Deze nieuwe aanpak mist zijn uitwerking niet. Er ontstaat een reservoir met goed geschoold muzikaal talent. En natuurlijk is dit geen wet van Meden en Perzen. Er blijven altijd van die natuurtalenten waar geen muziekschool of conservatorium aan te pas hoeft te komen. Maar Mario Rivera, kortweg "Mayito", is een goed voorbeeld van die nieuwe generatie goed opgeleide muzikanten die het in de oude situatie vermoedelijk zonder had moeten doen. De film "Musica Cubana" brengt Pio en Mayito samen.

Mayito, geboren in 1966 in Pinar del Rio, is de laatste in een rij van negen kinderen. Het gezin was niet rijk maar wel artistiek. Er werd veel gezongen en gespeeld maar niemand heeft er ooit zijn beroep van gemaakt. Mayito´s vroegste muzikale herinneringen zijn die aan een oude grammofoon in het huis waar hij opgroeide, in die tijd een heel bezit. Er waren platen met muziek van onder andere Orquesta Aragón en Los Zafiros. Maar het waren niet deze oude LP's die hem voor de muziek deden kiezen. Dat waren zijn broers. Eén ervan was een regelrechte rumbero en speelde tumbadora. Samen met nog andere broers en wat vrienden zorgden zij dat er altijd wel ergens een rumba klonk. Mayito was natuurlijk ook van de partij. Hun verkenning van de muziek werd zijn verkenning. Dit alles speelde in de jaren zeventig, de tijd waarin hij opgroeide. Het is de muziek uit die periode die hem daarom tot op de dag van vandaag tot voorbeeld dient. De guaguancó in al zijn verschijningsvormen werd zijn favoriet. Maar anders dan zijn broers is hij doorgegaan. Hij is het als zijn roeping gaan zien. Zijn formele scholing begon op de stedelijke muziekschool. Hij doorliep het hele circus en verliet veertien jaar later als volleerd percussionist de Escuela Superior de Artes. Na het afronden van deze opleiding begon de tocht naar succes. Aanvankelijk speelde Mayito in allerlei groepjes waarvan de namen allang vergeten zijn. Zo kwam hij als bassist terecht bij Grupo Girón en speelde ook een tijdje met het bekendere Grupo Moncada. Weer wat later werd hij percussionist in het orkest van Albita Rodriguez. Uiteindelijk werd hij gevraagd door Los Van Van. Dit orkest werd zijn leerschool. Hij ontwikkelde zich daar als vocalist en staat inmiddels al ruim 12 jaar volop in de schijnwerpers. Het is Juan Formell, de leider van dit orkest, die hem momenteel stimuleert en ruimte biedt om andere dingen te proberen.

Het eerste resultaat staat al in de platenrekken; een tweetal soloproducties waarover hij best tevreden is. Het meest opvallende album is "Pa' bachatear Chappotín" (BIS Records CD-173, 2000), een eerbetoon aan de muziek van Félix Chappotín samen met Miguelito Cuni. Dit eerbetoon heeft op Cuba inmiddels al diverse prijzen in de wacht gesleept. Het andere album, "Negrito bailador", is bij het grote publiek minder bekend. Naast deze soloproducties heeft Mayito zijn medewerking verleend aan nog tal van andere albums. Maar ondanks dit persoonlijke succes ambieert Mayito geen solocarrière. Los Van Van is en blijft zijn thuisbasis. De keuze voor een eerbetoon aan Félix Chappotín en Miguelito Cuni komt niet uit de lucht vallen. Het blijken deze artiesten te zijn die samen met nog anderen zoals Beny Moré en Lili Martínez, voor Mayito een bron van inspiratie vormen. Artiesten die uitgerekend in de gouden periode van de Cubaanse muziek, de jaren vijftig, hun grootste triomfen vierden. Zonder Pio op gelijke hoogte met deze grootheden te willen stellen, is Pio wel een exponent van die gouden periode geweest. Het in het kader van de opnamen van "Musica Cubana" kunnen samenwerken met Pio was voor Mayito dan ook een bijzondere ervaring. Maar werken met een artiest als Pio Leiva, doet mensen nadenken over hun muzikale toekomst op langere termijn. Natuurlijk hoopt ook Mayito nog lang te kunnen blijven zingen. Maar als dat om één of andere reden niet meer zou kunnen, ziet hij zichzelf nog tal van andere activiteiten ontplooien en muzikaal actief blijven. Met componeren, achter de piano of met de tres ziet hij voor zichzelf nog een lange toekomst weggelegd. En als het even kan, ziet hij zichzelf op hoge leeftijd nog spelen, als een soort Pio Leiva, met een klein groepje oudere mannen die de tradities hoog moeten houden.

Over "Musica Cubana" vertelt Mayito dat het hele gezelschap min of meer bij elkaar is gekomen zoals in de film wordt getoond. Pio vervult in het verhaal niet alleen de rol van protagonist, een beschermheer, maar ook die van meester waar de jongeren nog van kunnen leren. Iedereen in de film is min of meer representatief voor een bepaalde stroming binnen de hedendaagse populaire muziek. Daarmee schetst de film, wat Mayito betreft, een reëel beeld van de energie en vitaliteit van de Cubaanse muziekscène. Maar waar Pio de namen van Pupy Pedroso en Roberto Carcasses laat vallen als de architecten van de filmmuziek, ontkent Mayito dat iemand deze eer voor zich alleen kan opeisen. Volgens hem is de muziek een collectief product waar ieder een bijdrage aan heeft geleverd. Mayito hoopt dat de film voor de buitenwacht net zo´n eye opener zal zijn als de Buena Vista Social Club. Voor het appelleren aan die buitenwacht was het een goede zet de film te laten schieten door een buitenlander. Het leidt tot andere accenten. Maar het gevolg is wel dat de waarheid enigszins wordt geromantiseerd. Zeker op Cuba komt bij een internationale tournee meer kijken dan alleen een toevallige ontmoeting met een Japanse toerist. Een Cubaanse cineast zou vermoedelijk dichter bij de realiteit zijn gebleven en hebben stilgestaan bij de problemen die de artiesten ondervinden. Maar Mayito beseft tegelijkertijd dat naarmate het verhaal voor Cubanen herkenbaarder wordt, het zijn aantrekkingskracht op buitenstaanders verliest. Voor het overbrengen van de boodschap neemt hij een ietwat vertekend beeld graag voor lief. Maar ondanks deze plausibele uitleg blijf ikzelf toch moeite hebben met het idee dat er kennelijk een buitenlander nodig is om het Cubaanse verhaal aan buitenlanders te vertellen. Ongeacht zijn exacte tint, schuilt in elke Cubaan een stukje Afrika. Het klinkt in de meest letterlijke zin door in zijn cultuuruitingen. Cubaanse muziek vormt wat dat betreft een even spannend als intrigerend hoogtepunt.

Mayito & Otto