Mompos en ‘la Momposina’
Totó dankt haar naam ‘la Momposina’ komt net als haar voorouders uit het dorp Talaigua, op het eiland Mompos in de Magdalena. Deze rivier verbindt de Andes met de Caribische zee en strekt zich uit over duizenden kilometers. In de zestiende eeuw werd de autochtone Indiaanse bevolking van Mompos door de Spaanse invasie de dichte bossen van het eiland ingedreven. Er werden slaven aangevoerd vanuit Afrika, wat later zou leiden tot gemengde Indiaans/Afrikaanse huwelijken. In deze interraciale mix is de muziek van Totó geworteld. Daarbij wordt de basis, de kern gevormd door de percussie.

Cantadora
Totó komt uit een muzikale familie. Haar vader was drummer, haar moeder danste en zong. De muzikale tradities van het kustgebied waren verweven met het dagelijks leven. Totó trok van dorp naar dorp om onderzoek te doen naar de verschillende ritmes en dansen, en naar het fenomeen van de cantadora. Cantadora’s waren gewoonlijk plattelandsvrouwen, die achter hun hutje yucca, bananen en pompoenen verbouwden. Zij speelden een belangrijke rol in de dorpscultuur. In Talaigua werd en wordt die rol glansrijk vervuld door cantadora Ramona Ruiz, die Totó als tiener onder haar hoede nam.

Deze inmiddels tachtigjarige dame houdt de traditie in ere. Iedereen in Talaigua kan bij haar terecht voor zaken, variërend van huwelijksadvies tot geneeskrachtige kruiden. Daarnaast is ze in staat om in een oogwenk een complete groep drummers, zangers en dansers op te trommelen. Totó brengt de liederen die de dorpelingen zingen tijdens hun dagelijkse werkzaamheden naar het podium: ritmische gezangen die het tempo voor het fijnstampen van de mais aangeven en suggestieve teksten die de monotonie van het wassen in de rivier doorbreken. De trommen worden bespeeld door de mannen; botenbouwers die boomstammen uithollen met hun bijlen, visserslui, nettenboeters en sigarenmakers.

Internationale carrière
Toto’s stem en haar techniek ontwikkelden zich. In 1968 richtte ze haar eigen groep op en ging professioneel aan de slag. Met haar indrukwekkende stemgeluid en podiumpresentatie bouwde ze snel een goede reputatie op. Colombia werd al snel te klein. In de jaren 70 volgden er tournees door Latijns-Amerika, Europa en de Verenigde Staten. In 1982 vergezelde ze Gabriel García Márquez toen hij naar Stockholm reisde om de Nobel-prijs in ontvangst te nemen. Totó trad op tijdens de uitreiking.

Toto la Momposina

www.totolamomposina.com Cumbia De cumbia is in combinatie met de bijbehorende dans en klederdracht een mooi voorbeeld van de van de bekendste Colombiaanse ritmes en dansvormen. Het ritme werkt hypnotiserend en is in mix van Indiaanse, Spaanse en Afrikaanse invloeden. Toen de Afrikaanse en Indiaanse gemeenschap zich met elkaar begonnen te vermengen, gebruikten de Afrikaanse mannen de cumbia om de Indiaanse vrouwen het hof te maken. Tijdens het dansen hielden de vrouwen in één hand een brandende kaars. In dit filmpje geeft de cantadora zelf uitleg over de cumbia (Engels ondertiteld) Over de cumbia

Periode Frankrijk - Cuba
Totó verplaatste haar basis voor vier jaar naar Frankrijk, waar ze zich aan de Sorbonne een jaar lang verdiepte in de geschiedenis van de dans. In die periode trad ze ook veelvuldig op in Europa, met name in Frankrijk en Duitsland. Ook nam ze haar eerste album Totó la Momposina op voor het label Auvidisc, en leverde een bijdrage aan de Colombiaanse compilatie La Ceiba voor ASPIC. In 1987 keerde ze terug naar Colombia, maar de optredens gingen gewoon door: zowel in eigen land als elders in Latijns Amerika en het Caribisch gebied. Ook ging ze naar Cuba om de bolero te bestuderen. In 1991 keerde ze terug naar Europa voor WOMAD, wat leidde tot optredens op festivals in Japan, Canada, Engeland, Duitsland, Spanje en Finland. Er volgenden meerdere albums: La Candela Viva (1992), Carmelina (1995), Pacanto in 1998 en La Bodega (2010). Inmiddels zijn er niet veel landen meer waar ze nooit heeft opgetreden. Overal waar ze komt, maakt ze een onuitwisbare indruk.

Latin Grammy
In november 2013 ontving ze een Latin Grammy Lifetime Achievement Award. Maar Totó is nog lang niet klaar. Momenteel werkt ze hard aan haar volgende album El Asunto, dat dit jaar (2014) zal uitkomen.

Regelmatig plaatsen wij in het Latin Emagazine (redactionele) artikelen over verschillende latingerelateerde onderwerpen, bijvoorbeeld: latin DJ's, latin artiesten, salsa- en zoukdansscholen, Caribische en Latijns-Amerikaanse kunst, cabaret- en toneelvoorstellingen, speciale latin projecten of evenementen, zolang er maar een latin component in zit. Heeft u informatie of denkt u dat u een redactionele bijdrage kunt leveren voor het Latin Emagazine? Mail ons. Wanneer uw bericht in aanmerking komt voor plaatsing, nemen wij contact met u op.