Border-Free
Het meest recente album Border-Free van Chucho Valdés is weer een bijzonder project. Van de acht tracks zijn er zeven nieuw, en zoals altijd neemt Valdés je mee op een reis waarin de conventionele grenzen van genres en tradities vervagen en verdwijnen. Valdés speelt samen met zijn Afro-Cuban Messengers composities met verwijzingen naar de flamenco, Marokkaanse gnawa-muziek en de rituele ritmes van de Orishas, de godheden uit de Afro-Cubaanse santería-religie. Naast vleugjes hard-bop en danzón komen er ook fragmenten voorbij die aan Bach, Rachmaninoff en Miles Davis doen denken.

Maar het eindresultaat is een zeer persoonlijke, open sound. Typerend voor Chucho Valdés. “Sinds mijn studietijd speel ik al met het idee om uiteenlopende elementen met elkaar te vermengen om te kijken wat er zou gebeuren. En in de loop der tijd heb ik daar beetje bij beetje mijn weg in gevonden”, vertelt Chucho. “En ik geniet van de zoektocht, die je dwingt tot nader onderzoek. Niet alles draait om de Afro-Cubaanse muziek. Ik ben altijd op zoek naar nieuwe dingen.” Het idee van Border-Free “was veel verschillende dingen te doen, maar allemaal in mijn eigen stijl. Dat is erg moeilijk te realiseren.”

Dionisio Jesús "Chucho" Valdés Rodríguez is geboren in 1941 in Quivican, Cuba. Hij komt uit een muzikaal gezin. Vader Ramón "Bebo" Valdés was pianist en bandleider en moeder Pilar Rodríguez zong en speelde piano. Als driejarige peuter speelde Chucho de muziek van de radio al na op de piano. Tweehandig, wel te verstaan. Het verhaal gaat zelfs dat Bebo ooit zijn vriend Israel “Cachao” Lopez heeft gevraagd om eens, zonder te kijken, naar “een jonge Noord-Amerikaanse pianist” te luisteren. Chucho was toen vier jaar. Als vijfjarige kleuter kreeg Chucho met piano- en muziekles bij ‘maestro’ Oscar Muñoz Boufartique. Vervolgens begon hij aan de muziekopleiding aan het Conservatorio Municipal de Música de la Habana. Daarnaast kreeg hij echter ook privéles van Zenaida Romeu, Rosario Franco, Federico Smith en Leo Brouwer. Thuis speelde hij jazz: de muziek van Ellington, Count Basie en Glenn Millers band.

Als 15-jarige richtte Chucho zijn eerste jazztrio op, en daarna ging het snel. In 1958 kon hij aan de slag als pianist in verschillende hotels in Havana. In 1959 debuteerde hij met het orkest Sabor de Cuba, dat onder leiding stond van zijn vader. Die band begeleidde de beste zangers uit die tijd, zoals Rolando Laserie, Fernando Álvarez en Pío Leyva. “Ik was bevoorrecht. Omdat Bebo pianist was in het Tropicana, kreeg ik de legendarische jazz-artiesten zelf te zien. Hij heeft me meegenomen naar optredens van Nat King Cole, Errol Garner en Sarah Vaughan toen ik nog klein was. Dat heeft mijn leven enorm beïnvloed! Het was geweldig! Magisch!” Als 15-jarige richtte Chucho zijn eerste jazztrio op, en daarna ging het snel. In 1958 kon hij aan de slag als pianist in verschillende hotels in Havana. In 1959 debuteerde hij met het orkest Sabor de Cuba, dat onder leiding stond van zijn vader. Die band begeleidde de beste zangers uit die tijd, zoals Rolando Laserie, Fernando Álvarez en Pío Leyva.

1960 was een dramatisch jaar voor het bezin Valdés. Chucho’s vader vertrok voor werk naar Mexico en vestigde zich vervolgens in Europa. Hij is nooit meer teruggekeerd naar Cuba. Achttien jaar later ontmoetten vader en zoon elkaar echter weer in Carnegie Hall, tijdens Chucho’s eerste optreden in de Verenigde Staten met zijn groep Irakere. In 2000 was de relatie tussen vader en zoon hersteld, en speelden ze samen een duet in Calle 54, een latin jazzfilm van Spaanse regisseur Fernando Trueba. Het muzikale hoogtepunt van de hereniging van vader en zoon was Juntos Para Siempre, een duo-album dat hen zowel een Grammy als een Latin Grammy opleverde. Bebo Valdés overleed op 94-jarige leeftijd, op 22 maart 2013. Begin jaren 60 werkte Chucho als pianist in het Teatro Martí (1961), de Salón Internacional del Hotel Habana Riviera (1963) en het orkest van het Teatro Musical de la Habana (1964-67). In 1967 richtte hij zijn eigen combo op, op aanraden van zijn vroegere leraar (gitarist, componist en bandleider) Leo Brouwer. In datzelfde jaar sloot hij zich ook aan bij het Orquesta Cubana de Música Moderna, dat toen onder leiding stond van de maestros Armando Romeu en Rafael Somavilla. Maar het idee van een kleinere band lied Chucho niet los en in 1970 maakte hij met zijn eigen kwintet zijn opwachting op de Jazz Jamboree in Polen.

Voor het album Jazz Batá vormde Chucho een ongebruikelijk trio met bassist Carlos del Puerto en zanger/percussionist Oscar Valdés op batá (de traditionele trom die in de rituele muziek van de Orishas wordt gebruikt). In 1972 besloot hij de groep uit te breiden met blazers en drums en zo ontstond in 1973 Irakere: een kleine Cubaanse bigband die een explosieve mix van jazz, rock, klassieke muziek en traditionele Cubaanse muziek speelde, inclusief Afro-Cubaanse muziek en instrumenten. De inspiratie voor de blazerssectie stamde uit Chucho’s tijd bij het Orquesta Cubana de Música Moderna. Het was een hele uitdaging om met twee trompetten, een alt- en een tenorsaxofoon een bigbandgeluid neer te zetten, maar met spelers als Paquito D’Rivera, Arturo Sandoval, Jorge Varona en Carlos Averhoff waren de mogelijkheden vrijwel onbegrensd.

In 1972 zette Irakere zich al internationaal op de kaart met een optreden in Finland. Maar toen Dizzy Gillespie de band het jaar daarna tijdens een bezoek aan Havana ontdekte, ging het balletje echt rollen.

Chucho Valdés

CD Border-Free

www.valdeschucho.com Border-Free

In 1978 kreeg Irakere een contract bij CBS en maakte de band een onaangekondigd debuut in Carnegie Hall met een gastoptreden tijdens het Newport Jazz Festival. Toevallig traden die avond ook twee artiesten op die voor Chucho erg belangrijk waren geweest in zijn ontwikkeling, namelijk Bill Evans en McCoy Tyner. Een selectie uit de optredens in Carnegie Hall en op het Montreux Jazz Festival werd opgenomen op het debuutalbum Irakere (CBS) de Verenigde Staten. Het album won een Grammy Award voor de Best Latin Recording in 1979. Er volgde een bijzonder oeuvre met fantastische dansmuziek zoals Homenaje a Beny Moré (Pimienta, 1989) en Indestructible (Sony, 1997); ontdekkingstochten door de Afro-Cubaanse religieuze muziek, zoals Babalú Ayé (Bembé, 1999) met de grote Orisha-zanger Lázaro Ros; maar ook ambitieuze projecten zoals Tierra En Trance (Areíto, 1983) en Misa Negra (Messidor, 1987). De bezetting van Irakere heeft in de loop der jaren de nodige veranderingen ondergaan. Chucho bleef de enige, belangrijke, constante factor. Het succes van deze formatie had echter wel zijn prijs. Met uitzondering van zijn opvallende soloproject Lucama (Mission, 1986), werd Chucho’s talent als pianist overschaduwd door zijn andere verplichtingen bij de band. Intussen kreeg Chucho in 1997 een tweede Grammy voor zijn bijdrage aan Habana (Verve) als bandlid van Crisol, de band van trompettist Roy Hargrove. In het jaar daarna begon Chucho, naast Irakere een carrière als solist en leider van een kwartet, om ook de mogelijkheden van zijn eigen pianospel verder te verkennen. Zelf zei hij hierover indertijd: “Vijfentwintig jaar bij dezelfde band is erg lang. Ik wil al een tijdje solo en in een kwartet spelen. Mijn werk als pianist en solist wordt als het ware verdund in Irakere. Mijn taak in de band is die van componist, arrangeur en dirigent, en dat is een heel andere rol.” Chucho is tot 2005 bij Irakere gebleven. Er volgde een zeer succesvolle periode, met vele hoogtepunten.

Regelmatig plaatsen wij in het Latin Emagazine (redactionele) artikelen over verschillende latingerelateerde onderwerpen, bijvoorbeeld: latin DJ's, latin artiesten, salsa- en zoukdansscholen, Caribische en Latijns-Amerikaanse kunst, cabaret- en toneelvoorstellingen, speciale latin projecten of evenementen, zolang er maar een latin component in zit. Heeft u informatie of denkt u dat u een redactionele bijdrage kunt leveren voor het Latin Emagazine? Mail ons. Wanneer uw bericht in aanmerking komt voor plaatsing, nemen wij contact met u op.