Met Intemperie maakte de Spaanse Jesús Carrasco zijn droomdebuut. Het boek kwam uit in januari 2013 en was gelijk een internationale hit. Inmiddels is het aan zijn 17e druk toe en uitgegeven in 26 landen. Intemperie won al verschillende literaire prijzen en is gekozen tot Boek van het Jaar door El País. Binnenkort komt ook de film uit. Carrasco wordt gezien als een natuurtalent en geprezen om zijn eigen stijl; “een verpletterend debuut”, “even keihard en realistisch als poëtisch en zintuiglijk”, “een buitengewone roman die ons onderdompelt in 's werelds beste literatuur” (Athenaeum). Hoog tijd om kennis te maken met deze nieuwkomer. |
Thema
Intemperie betekent letterlijk ‘het weer’ of ‘buitenlucht’. De Nederlandse uitgave kreeg als titel De Vlucht mee en ook de Duitsers kozen voor Der Flucht.
Beide titels zijn toepasselijk; de hoofdpersoon is een jongetje dat van huis wegvlucht, richting het noorden, met niet meer dan de kleren aan zijn lijf en wat brood, worst en water in zijn rugzak. Vanaf dat moment moet hij zien te overleven in een omgeving die wordt geteisterd door droogte, hitte en uitputting. Een kaal landschap waarin hij zich bovendien moeilijk kan verbergen voor zijn achtervolgers. Aangezien hij nog nooit buiten zijn dorp is geweest, weet hij niet wat er voorbij de horizon ligt. Hij concludeert dan ook al snel dat hij zich beter had moeten voorbereiden op zijn reis. Bijna gaat het mis, maar dan komt hij een oude geitenhoeder tegen. Om te overleven zal hij de oude man moeten leren vertrouwen. Daarvoor moeten ze samen eerst flink wat beproevingen doorstaan. De naam van de jongen komen we niet te weten, evenmin als die van de andere personages. Ze worden simpelweg aangeduid met hun beroep of fysieke kenmerk: de jongen, de geitenhoeder, de oude man, de sheriff, de lamme’, ‘Colorao’ (gekleurd).
Ook plaatsnamen ontbreken, maar de link met Extremadura is zo gelegd. “Jesús Carrasco (1972) is geboren in Extremadura, een van de dunstbevolkste en droogste provincies van Spanje (www.meulenhoff.nl). Zelf reisde ik in de zomer van 2003 door Extremadura tijdens een hittegolf; ik kan me goed voorstellen dat Carrasco zijn inspiratie haalde uit dit dorre en lege landschap. Waarom of voor wie de jongen vlucht blijft ook lang onduidelijk. Door middel van de herinneringen van de jongen - een soort flashbacks - krijgt de lezer langzaam een vermoeden van wat er is gebeurd. Pas halverwege het boek wordt dit bevestigd, als de eerste confrontatie met zijn achtervolgers plaatsvindt. Vanaf dat moment komt het verhaal in een stroomversnelling en volgt een bloedstollende achtervolging met verrassende wendingen die tot het eind spannend blijft.
Hoewel ik het wat traag op gang vond komen, maakt Intemperie uiteindelijk diepe indruk. Het is een knap geschreven vormingsroman, waarin de jongen - die model staat voor de onschuld - voor een aantal morele dilemma’s komt te staan. De vriendschap met de oude man - de verwijzingen naar Christus zijn veelzeggend - is bepalend voor zijn verdere ontwikkeling. Kiest hij voor het goede of voor het kwade? Het is Carrasco gelukt deze universele thema’s uit te werken in personages van vlees en bloed, met wie we van begin tot eind meeleven.
Beeldspraak
Intemperie is geen gemakkelijk boek. Het bevat nauwelijks dialogen, maar des te meer beeldspraak. Een vrij ingewikkelde beeldspraak, waardoor ik sommige zinnen wel drie keer moest lezen en ze dan nog niet helemaal begreep. Dat ondervond ook de Nederlandse vertaler, Arie van der Wal. Bijvoorbeeld in de allereerste zin van het boek: “Vanuit zijn lemen schuilplaats hoorde hij de echo van de stemmen die hem riepen en als waren het krekels, probeerde hij iedere man afzonderlijk te plaatsen binnen de grenzen van de olijfboomgaard. Gebrul als verschroeide rotsrozen.”
Dit laatste zinnetje (in het Spaans “Berreos como jaras calcinadas”) is zomaar een voorbeeld van Carrasco’s poëtische stijl. Maar wat bedoelt hij ermee?
Van der Wal vroeg het de schrijver zelf:
“Hij noemde het een literaire vrijheid, die hij als volgt verklaarde: 'berreo' is een woeste kreet, zoals bepaalde dieren die uitstoten, en in dit geval een kreet die de jongen angst aanjaagt. 'Jara' is een struik die veel voorkomt in Spanje. En die struiken zijn verschroeid om het beeld op te roepen van een landschap na een bosbrand in de zomer. Een verwijzing naar de dood. Het gehele beeld, de kreten en de verschroeide aarde en planten, moet het gevoel van angst en dreiging overbrengen, dat de jongen ervaart terwijl hij zich verbergt voor de zoekende mannen.”
(Bron: www.athenaeum.nl/nieuws/6248/jesus-carrasco-de-vlucht)
Niet echt een zin die je direct begrijpt. En zo zijn er meer. Beheers je het Spaans nog niet voldoende, dan raad ik je aan de Nederlandse vertaling te lezen. Want het verhaal is zonder meer de moeite waard.
Uitgever: Seix Barral Biblioteca Breve
ISBN: 978-84-322-1472-1
|
