Bijna 750 pagina’s lang neemt Falcones je mee in het turbulente leven van Milagros en Caridad, een jonge zigeunerin en een Cubaanse ex-slavin in het 18e-eeuwse Spanje. Een maatschappij die op zijn zachtst gezegd niet gemakkelijk is voor vrouwen en al helemaal niet voor zigeuners en kleurlingen. Hoewel de roman maar 6 jaar uit hun leven beslaat - van 1748 tot 1754 - maken beide vrouwen genoeg mee voor een heel leven. Net als in een soap weet Falcones de juiste cliffhangers te creëren aan het eind van een hoofdstuk, zodat je door wilt lezen. Goede tijden, slechte tijden… hoewel de goede tijden maar kort duren. Maar dat maakt het nu juist zo’n meeslepend verhaal. Ildefonso Falcones is momenteel de bestverkochte auteur van historische romans ter wereld; hij verkocht al meer dan 7 miljoen boeken wereldwijd. ’La Reina Descalza’ (Koningin op blote voeten) is zijn derde bestseller op rij. Zijn eerste roman, 'La Catedral del mar', speelt zich af in het middeleeuwse Barcelona, 'La mano de Fátima' in laat 16e-eeuws Córdoba waar de moren het na de Reconquista zwaar te verduren hebben. Terugkerende thema’s in zijn werk zijn discriminatie en vervolging, liefde en haat, verzet en vrijheid. Zo ook in ’La Reina Descalza’. Wellicht haalt hij die inspiratie uit zijn werk: naast schrijver is Ildefonso advocaat in Barcelona.

Historische achtergrond
Op 30 juli 1749 begon een grote razzia met als doel de totale uitroeiing van zigeuners in het koninkrijk Spanje. Naar schatting werden zo’n 881 zigeunerfamilies in heel Spanje opgepakt en afgevoerd naar gevangenissen, mannen gescheiden van vrouwen en kinderen tot 7 jaar, om vervolgens dwangarbeid te verrichten. Sinds 1746 mochten zigeuners alleen nog in 34 door de Kroon aangewezen steden wonen. Eén van die plaatsen was de wijk Triana in Sevilla, bekend als kweekvijver van de flamenco. Hier woont de zigeunerfamilie Vega die centraal staat in Ildefonso’s verhaal. Met allerlei wetten werd hen het leven bijna onmogelijk gemaakt; het was verboden te reizen, een ambacht uit te oefenen, Caló te spreken en zigeunerkleding te dragen. Maar zigeuners erkenden de wetten van de ‘payos’ (niet-zigeuners) niet en waren vindingrijk genoeg om ze te omzeilen. Zo leeft Melchor Vega van de tabaksmokkel, dankzij het staatsmonopolie op tabak - het mocht alleen in ‘estancos’ verkocht worden - een lucratieve handel. Zijn grootste afnemers zijn overigens priesters, met wie hij regelmatig deals sluit. Ook de verhouding met de plaatselijke adel is dubbelzinnig. Ana en Milagros Vega worden regelmatig geboekt om hen te vermaken met hun muziek, dans of handlezen. De razzia maakt een eind aan deze relatieve tolerantie en zet een aantal gebeurtenissen in gang, waardoor de Vegas jaren van elkaar gescheiden worden.

Liefde en Vrijheid
Caridad is als jong meisje weggerukt van haar Afrikaanse moeder en in Cuba verkocht aan een Spaanse tabaksplantagehouder. Als deze definitief terugkeert naar Spanje en tijdens de overtocht sterft, komt Caridad als vrij mens aan in Cádiz. Maar wat is vrijheid in een vreemd land zonder huis, familie of middelen van bestaan? Als slavin heeft ze slechts geleerd blanke mannen te gehoorzamen, niet voor zichzelf op te komen. Eenmaal aangekomen in Sevilla is ze dan ook een gemakkelijke prooi voor mannen. Totdat Melchor Vega haar hoort zingen en tot in zijn ziel geraakt is: “Zingt ze beter dan jij?” “Dat weet ik niet, Bernardo. Maar ik kan je verzekeren dat ze het met dezelfde smart doet”. Zelf heeft hij tien jaar galeistraf overleefd, maar dat heeft zijn verzet niet gebroken. Melchor is de eerste man die Caridad niet misbruikt, maar beschermt. Langzaam leert ze van hem wat vrijheid, liefde en zelfrespect is en ontwikkelt ze zich tot een zelfstandige, sterke vrouw. Caridad vindt een hartsvriendin in Milagros, de 15-jarige kleindochter van Melchor. Zij is de tegenpool van Caridad; trots, opstandig en overmoedig. Ze slaat de waarschuwingen van haar familie in de wind en trouwt met de onbetrouwbare Pedro Garcia, een kleinzoon van Melchor’s aartsvijand. Als haar zang- en danstalent wordt ontdekt door een hoge Madrileense ambtenaar, vertrekt het jonge gezin naar Madrid. Al snel is ze de publiekslieveling van het Colíseo del Príncipe (het huidige Teatro Español op Plaza Santa Ana) en kent heel Madrid haar als ‘La Reina Descalza’. Maar wat Caridad aan vrijheid wint, verliest Milagros door haar liefde voor Pedro. Hij ontpopt zich tot een nietsontziende loverboy, die haar niet alleen berooft van haar vrijheid, maar ook van haar eer en waardigheid. Een eer die volgens de zigeunerwet gewroken moet worden.
‘La Reina Descalza’ leest als een vlotte avonturenroman. Door fictieve liefdesverhalen en historische feiten te verweven, maakt Ildefsonso van een voetnoot uit de Spaanse geschiedenis een menselijk verhaal. De lezer kan zich volledig identificeren met een bevolkingsgroep die vervolgd wordt vanwege hun andere manier van leven. Tegelijkertijd begrijpen we waarom het nooit gelukt is ze klein te krijgen: “Ze zullen ons nooit onze trots kunnen afpakken”.

Boek: La Reina Descalza

Ildefonso Falcones

Agnes de Jong studeerde Spaanse taal- en letterkunde aan de Universiteit Utrecht, met als specialisatie Latijns-Amerika Studies. Na haar studie werkte ze 16 jaar in de communicatie bij Slot Loevestein. Momenteel heeft ze haar eigen tekstbureau en is ze actief als fondsenwerver voor culturele instellingen. www.linkedin.com/in/agnesdejong1

www.fiftyfiftytekst.nl

App
Leuk extraatje: met de app van La Salle krijg je meer informatie over het boek. Door de cover te scannen, kom je meer te weten over de geschiedenis van zigeuners in Spanje, el Colíseo del Príncipe, de biografie van de schrijver of een video van een zigeunerdans uit die tijd. De app is te downloaden op Google Play en iTunes.
La Reina Descalza | Ildefonso Falcones | Uitgever: Random House Mondadori S.A., Barcelona, 2013 | ISBN: 978-84-253-5052-8

Regelmatig plaatsen wij in het Latin Emagazine (redactionele) artikelen over verschillende latingerelateerde onderwerpen, bijvoorbeeld: latin DJ's, latin artiesten, salsa- en zoukdansscholen, Caribische en Latijns-Amerikaanse kunst, cabaret- en toneelvoorstellingen, speciale latin projecten of evenementen, zolang er maar een latin component in zit. Heeft u informatie of denkt u dat u een redactionele bijdrage kunt leveren voor het Latin Emagazine? Mail ons. Wanneer uw bericht in aanmerking komt voor plaatsing, nemen wij contact met u op.